Cem Kılıç
Özel sektörde çalışan kadınlar için son derece önemli olan yeni düzenlemelerden ilki, her doğumda altı aya kadar haftalık çalışma süresinin yarısı kadar verilen ücretsiz izin süresince doğum sonrası yarım çalışma ödeneği ödenecek olması. Bu uygulamayla, doğum yapan işçi ücretsiz izin almak yerine ücretsiz izin süresi kadar part-time çalışmış ve yarı çalışma ödeneği almış olacak. Yarım çalışma ödeneği günlük, 46.2 TL. Ancak düzenlemeden tüm işçi kadınlar yararlanamayacak.
Prim şartı
Kadın işçinin bu haktan yararlanabilmesi için doğumdan önceki son üç yılda en az 600 gün işsizlik sigortası primi yatırılması gerekiyor. Ayrıca doğum sonrasında analık izninin bittiği tarihten itibaren 30 gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumu'na 'doğum sonrası yarım çalışma belgesi' ile başvuruda bulunması da şart.
Tasarıyla analık izni ve part-time çalışma sonrasında çocuk okul çağına gelene kadar ebeveynlere İş Kanunu'nda düzenlenmiş olan kısmi süreli çalışma hakkı tanınıyor. Bununla birlikte, tasarıda söz konusu durumun işveren tarafından işten çıkarma nedeni olarak kullanılmaması için de bir düzenleme mevcut. Buna göre, çalışan anne ya da babanın çocuğu okula yaşına gelene kadar kısmi süreli çalışma hakkını kullanması, iş sözleşmesinin feshinde geçerli bir neden oluşturmayacak.
Kadın memurlara doğum yapmaları halinde analık izni sonrasında birinci doğumda 2 ay, ikinci doğumda 4 ay ve sonraki doğumlarda ise 6 ay süreyle mali ve sosyal haklarında herhangi bir kayıp olmaksızın günlük çalışma süresinin yarısı kadar çalışma imkanının tanınıyor. Çoğul doğumlarda söz konusu süreye birer ay eklenecek ve bebeğin engelli doğması durumunda da süre 12 ay olarak uygulanacak. Bu düzenlemeyle memur kadınlar, özel sektörde çalışan hemcinslerine göre önemli avantaj kazanacak.
Erken doğumda izin
Kamuda çalışan kadınların doğum öncesi analık izninin başlamasından önce doğum yapmaları halinde, söz konusu sürenin doğum sonrası analık iznine eklenmesi. Böyle bir durumda, mevcut düzenlemeye göre kadın çalışanın örneğin normalden 10 hafta önce doğum yapması halinde, doğum sonrası izne 8 hafta ekleniyor. Tasarının yasalaşması halinde ise doğum öncesindeki sekiz haftadan daha erken gerçekleşen doğumlarda, aradaki süre de doğum sonrası izne ilave edilecek.
Yarım zamana yarım maaş
Doğum sonrası yarım zamanlı çalışma hakkından yararlanacak memurların mali hakları ve sosyal yardımlara ilişkin kazançları ise yarı yarıya ödenecek. Bunun yanında, derece yükselmesi ve kademe ilerlemesine esas olan hizmet süreleri de yarım olarak dikkate alınacak.
Babalara da doğum izni
Tasarıyla 657 sayılı Devlet memurları Kanunu'na da doğum sonrası yarım zamanlı çalışmaya ilişkin düzenlemeler getiriliyor. Üstelik, söz konusu düzenlemeler kamuda çalışan anneyi de, babayı da etkileyecek. Bu kapsamda, doğum yapan kadın memur da, eşi doğum yapan erkek memur da çocuğun mecburi ilköğretim çağının başladığı tarihi takip eden aybaşına kadar olan dönemde, haftalık çalışma saatlerinin, normal çalışma süresinin yarısı kadar düzenlenmesini talep edebilecek.
Özel istihdam mı devreye girecek?
Özel sektörde işverenlerin, doğum sonrasında kadınların part-time çalıştıkları dönemde ortaya çıkan personel ihtiyacını nasıl karşılayacakları merak konusu. Geçtiğimiz dönemde özel istihdam büroları aracılığıyla kurulacak geçici iş ilişkileri sayesinde çözüm sağlanabileceği yönünde tartışmalar gerçekleşmişti. Özellikle işçi sendikalarının ciddi çekinceleri var. Tasarıda yer almamakla birlikte, kadın çalışanların doğum sonrasında part-time çalıştıkları dönemde özel istihdam büroları aracılığıyla geçici iş ilişkisi kurulmasıyla personel ihtiyacının karşılanması yoluna gidilebilir. Bu açıdan, tasarıya önümüzdeki günlerde özel istihdam bürolarına ilişkin düzenlemenin eklenmesi söz konusu olabilir.
