3 Kiloluk çantalar bile fıtık nedeni

13 aylık bebeklerin bile bel fıtığı çektiğini söyleyen beyin cerrahı Cahide Topsakal, "İki kilonun üzerindeki her türlü yük bel fıtığını tetikler. Çocuklarınıza ağır paketler taşıtmayın" diyor

Bel fıtığı yetişkin hastalığı olarak biliniyordu. Genelde anne ve babaların beli tutulurdu ama artık minicik çocuklar arasında da hızla yayılıyor. Çantalar, ufak tefek kazalar ya da genetik miras bile, küçücük yaştaki çocukların dayanılmaz bel ağrıları çekmelerine yol açıyor. Beyin cerrahı Doç. Dr. Cahide Topsakal, çocuklara dadanan bel fıtığı ile ilgili sorularımızı yanıtladı.

Bel fıtığı sorunu en erken kaç yaşında başlar?
20 yaş altında bel fıtığı görülme sıklığı yüzde 3.5'tur. Literatürde 9 yaşın altında dört vaka var. Bugün 13 aylık bebek bile trafik kazası sonrası ameliyat edilebiliyor. Bel fıtıkları kız çocuklarda, erkeklerden daha fazla görülüyor. Çocuklardaki boyun ve sırt fıtıklarının, ayrı ayrı değerlendirilmesi gerekiyor. Genellikle çocuklarda hem bel, hem de bacak ağrısı görülüyor. Birçoğu, bacağın arka üst yüzeyindeki sertlik ve çekmeden yakınıyor.

Çocuklarda bel fıtığının bu kadar erken yaşta görülmesinin nedenleri nedir?
Çocuklarda bel fıtığının görülme şekli dörte ayrılır. Bel fıtığının nedeni çoğunlukla aileseldir yani genetik kökenlidir. Bir o kadar da travmaya bağlı oluşur. Az olasılıkla yetişkinlerdeki gibi dejenerasyon yani omurganın kalitesinin bozulmasıyla meydana gelir. Nadiren de omurgada doğuştan olan anomaliler ile beraber aynı anda görülür.

Çocuk ve gençlerde ağır çanta taşımak bu rahatsızlığı tetikler mi?
Evet. Ağır çanta taşımak ve ağırlık omurgayı etkiler. Ağır eşya taşımak, fıtığa zemin hazırlar. Gençlerin omurgası daha dirençlidir ancak onlar büyümekte olduğu için omurgaları eğrilip, bükülmeye ve yanlış gelişmeye müsaittir. Ağır çanta taşımak, omurgayı bozar ve beraberinde fıtık gelişme ihtimali artar. İki kilonun üzerindeki her türlü yük bel fıtığını tetikler. Çocuklarınıza ağır paketler kaldırtmayın!

Okul ve sınav stresi bel fıtığını tetikler mi?
Gerek yetişkinlerde gerekse çocuklarda ruhsal stresin fıtığa hiçbir etkisi olamaz.

KİLO YÜKTÜR!
Şişmanlarda daha mı çok görülür?
Kilo daima omurgaya bir yüktür. Yani bir travmadır. Yetişkine göre daha dirençli olsa da fazla kilolu olmak fıtığa zemin hazırlar.

Bel fıtığının büyüme çağındaki çocuklarda görülmesi, gelişmeleri üzerinde etki gösterir mi?
Büyüme üzerinde etkili değildir. Ancak büyürken çocuk aşırı kilo alıyorsa, bel fıtığı üzerinde etkili olabilir. Gençlerin omurgası yetişkinlere göre daha dirençlidir.

Peki çocuk yaşta, bel fıtığı olmuş minikler hayatları boyunca bu ağrıları çekmek zorunda mı?
Hayır. Çocuklar ya da büyükler hayatları boyunca ağrı içinde bırakılamaz. Çünkü etik değildir. Ağrı dönemi yaşam kalitesini bozacak kadar uzuyorsa, zaten ameliyat düşünülür.

Ergenlikten sonra bu sorun geçer mi?
Cerrahiden yüzde 90 üstü çok iyi sonuçlar alınır. Yine de yüzde 10 vakada aynı yerde nükseder ya da yeni fıtıklar oluşur. Bunun böyle olduğunu biliyoruz

GENETİK MİDİR
Evet genetik geçişi vardır. Travmanın ve aşırı yüklenmenin, ciddi etkisi olsa da gençlerde ve çocuklardaki fıtığın en çok ailesel olduğunu biliyoruz.

ÇOCUK İÇİN ÖNCE AMELİYAT
Büyüme çağında olanlarda ve gençlerde ameliyat kararını nasıl veriyorsunuz? Ne zaman ameliyat olmalılar?
Yetişkinlerde ve gençlerde ameliyat dışı yöntemler, yeterli gelmemişse ve ağrı yaşam kalitesini bozuyorsa, ameliyat gerekir. Özellikle bacakta kısmi felç varsa, mutlaka ameliyat edilmelidir. Çocuklarda ise ameliyat dışı yöntemler, yetişkinlere göre daha başarısız olur. Bu nedenle çocuklar daha kolay ameliyata giderler. Bazı görüşlere göre çocuklarda bacakta felç olsun olmasın, sadece ağrı olması bile ameliyat için yeterlidir. Çünkü bu ağrılarla okuldaki derslerinden geri kalmaları istenmez.

Ameliyat olmazsa ne gibi tedavi yöntemleriniz var?
Ameliyat şartsa ameliyatın yerini tutabilecek başka şey olamaz. Çünkü zamanla bacağa felç yerleşir. Ameliyat gerekmeyenlerde en önemli tedavi kısa bir süre kesin yatak istirahatidir ve beraberinde ilaç tedavisi önerilir.

BİLGİSAYAR BOYUN AĞRISI YAPAR
Bilgisayar kullanımının bele ve sağlığa olumsuz etkileri neler?
Çocuklar ve ergenlerde bilgisayar kullanımının hızla artması bazı kazanımlar getirirken, fiziksel ve psikososyal sorunlara da yol açıyor. Öncelikle boyun ve omuzlar daha sonra sırt ve bel etkileniyor. Ağrı, hareket kısıtlılığı, duruş bozukluğu yanında sosyal izolasyon, algılama sorunları, anksiyete gibi psikolojik sorunlar ve hareketsizlik nedeni ile obezite oluşturabiliyor. Bilgisayar ekipmanının tasarımı yetişkinlere göre yapıldığından, çocuğa uygun pozisyonun sağlanması için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.

SIRT ÇANTALARI KALP VE DAMAR SİSTEMİNİ BİLE ETKİLİYOR!
Sırt çantası beli etkiler mi?
Okul çocuklarında yapılan araştırmalarda bel ağrısı ile sırt çantası arasında ilişki olduğu gösterilmiş. Amerika'da 1996 yılından beri okul çocukları arasında sırt çantasına bağlı zorlanma ve yaralanmalarda yaklaşık yüzde 300 artış olduğu bildiriliyor. Okul çocuklarında sırt çantaları ergonomik olarak tasarlanmışsa ve doğru, uygun şekilde kullanılıyorsa güvenli ve yararlıdır. Aksi halde sırt çantası okul çağında bel ağrısının en sık nedenleri arasındadır. Sırt çantaları hem doğrudan mekanik yüklenmeyle hem de duruşu (postürü) bozarak bel ağrısına neden olur. Duruş bozukluğunun, omurga eğriliğinin solunum ve kalp-damar sistemi üzerinde de olumsuz etkileri var.

UZUN SÜRE TAŞIMAK ZARARLI!
Ağırlık uygun dağıtılmalı, ağır eşyalar sırta daha yakın taşınmalıdır.
Sırt çantaları uzun süreli taşınmamalı, uzun süreli ayakta kalınacaksa sırta takılmamalıdır. n Sırt çantasının geniş ve destekli omuz askıları, bel desteği, bel kemeri bulunmalıdır.
Sırt çantası, her iki omuzdan asılarak düzgün taşınmalıdır. n Çantanın taşınma düzeyi kalça veya bel kemeri bölgesinde olmalıdır.
Çanta, bel kemeriyle sabitleştirilmeli, böylece yer değiştirmesi önlenmelidir. Böylece düzgün taşıma sağlanır.

FITIK DÜŞÜK AYAĞA NEDEN OLUR
Bel fıtığı ilerlerse, fıtık hangi bacağı vuruyorsa, o bacakta incelme oluşur ve düşük ayak yani ayak bileklerini kaldıramama durumu söz konusu olur. Hasta, parmak veya topuk ucuna basarak yürüyemez. Bu hastalar yürürken önce ayağının ucunu, daha sonra da topuk kısmına basar. Benzetmek gerekirse yürüyüşleri bir atın yürüyüşünü andırır. Yani at gibi yürürler. Gece sabaha kadar dayanılmaz ağrılar yaşarlar. Bacaktaki elektriklenmeler hastayı canından bezdirir. Bu hastalar daha sonra ameliyat olsalar da düşük ayak bir daha düzelmez.

AĞRIYA KARŞI EN İYİ SPOR YÜZME
Ağrıya karşı en iyi spor yüzmedir.
Onun dışında en büyük iyilik çocuğun gereksiz kilo almasını ve ağır taşımasını engellemek olabilir.
Çocuklar kendi aralarında oyun için yüksekten atlarlar. Örneğin; uzun eşek oynarlar ve bu çok çok tehlikelidir. Anne ve babaların dikkat etmesi gerekir.
Arabada emniyet kemeri takılmalıdır. Ani frende ileri gidip gelme bile fıtığa yol açabilir.
Çocuklar, arabada mutlaka çocuk koltuğunda oturmalıdır. Çocukların koltuksuz araca bindirilmemesi gerekir.