4.5 milyon kişi prim ödemeye başlayacak, gelir testi kayıtdışı ekonomiye de ilaç olacak
Yeni sağlık düzenlemesiyle uygulamaya konulan gelir testinin kayıt dışı ekonomiyle savaşta önemli bir silah olacağını söyleyen Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Kılıç, 'Ödenecek primler sürdürülebilirliği sağlayacak. Maliye Bakanı'nın verdiği bilgiye göre yeşil kartlıların yarısı prim usulüne geçecek' dedi
Herhangi bir sosyal güvencesi olmayan vatandaşları sosyal güvenlik şemsiyesi altında toplayacak olan Genel Sağlık Sigortası (GSS) uygulamasının yılbaşı itibari ile yürürlüğe girdi. Hiçbir sağlık güvencesinden faydalanmayan 1 milyon 700 binin üzerinde yurttaşa sağlık güvencesi sağlayacak uygulamayı, Gazi Üniversitesi Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Kılıç AKŞAM'a değerlendirdi. Prof. Kılıç, vatandaşların ödeyeceği prim miktarını belirleyecek olan 'gelir testi'nin objektif ve şüpheye yer bırakmayacak şekilde yapılması gerektiğini belirterek, 'Aksi halde yeşil kart uygulamasındaki olumsuzluklar yaşanabilir' uyarısında bulundu. Kişilere uygulanacak gelir testlerinin kayıt dışılıkla mücadelede de önemli olacağını vurgulayan Prof. Kılıç, şunları aktardı:
Toplam istihdamın %43'ü kayıtdışı
TÜRKİYE'de son verilere göre kayıt dışı istihdam, toplam istihdamın yüzde 43'ünü oluşturuyor. Bu çok ciddi bir rakam. GSS kapsamında uygulanacak gelir testi sonucu elde edilecek veriler, kayıt dışı istihdam ile mücadelede de kullanılabilir.
9.1 milyon yeşil kartlı var
HALEN yeşil kartlı olan 9 milyon 100 bin civarında vatandaş var. GSS uygulamasıyla, sosyal güvencesi olmayan kişilerin, gelir düzeyine göre prim ödeyerek, sağlık güvencesine kavuşturulması hedefleniyor. Uygulama başarılı biçimde hayata geçerse, hem devlet gelir elde etmiş olacak hem de sosyal adaletsizliğin önüne geçilmiş olacak. Yeşil Kart'a ilişkin spekülasyonlar da ortadan kalmış olacak. Sistemde Aile ve sosyal Politikalar Bakanlığı, TÜBİTAK ve SGK tarafından oluşturulan sistem ile kişilere gelir testi uygulanacak. 13 kurumdan 28 farklı sorgulama yapılacak. Bunlar arasında tapu ve vergi kayıtları, kredi kartları gibi veriler yer alıyor.
GELİR TESTİ OBJEKTİF VE ADİL YAPILMALI
KİŞİNİN ne kadar prim ödeyeceğine ilişkin olarak gerçekleştirilecek gelir testinin objektifliği ve şüphe götürmezliği çok önemli. Söz konusu gelir testleri objektif, adil ve tek elden yürütülürse, GSS olumlu sonuçlar doğurur. Aksi halde yeşil kart uygulamasında karşılaştığımız olumsuzluklar tekrarlanabilir. Ay sonuna kadar başvuru ve gelir testini yaptırmayanlar, asgari ücretin iki katından fazla gelir sahibi oldukları varsayılacak ve 200 TL'nin üzerinde gelir ödemeleri gerekecek.
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK AÇISINDAN ÖNEMLİ
BU uygulama prim ödeme mantığına dayandığı için, ilk bakışta 'Sağlık hizmetleri paralı hale geliyor' tartışmalarına yol açtı. Türkiye'deki sağlık harcamaları son 10 yılda 7-8 kat artış gösterdi. GSS uygulaması, hükümetin 'ücretsiz sağlık hizmeti' uygulaması ile tezat oluşturmuyor. Çünkü buradan elde edilecek gelir, sağlık hizmetlerin daha rasyonel ve ulaşılabilir olmasını sağlayabilecek. Devletin de sağlık harcamalarını finanse edebilmenin yollarını araması gerekiyor. Bu liberal bir yaklaşım olabilir ama finansman tamamen bütçeye bırakılırsa hizmetler yetersiz kalabilir.
4 MİLYARIN ÜZERİNDE GELİR
9 MİLYON 100 bin yeşil kartlı vatandaşımızın da büyük kısmı, gelir testi sonucunda prim ödeyerek sağlık güvencesinden faydalanmaya başlayacak. Maliye Bakanımız Mehmet Şimşek'in açıklamalarına göre bu uygulama ile yaklaşık 4 milyar TL gelir elde edilmesi bekleniyor. Net bir rakam vermek mümkün değil, ama bu rakamlara göre, yeşil kartlıların yarısının prim usulüne geçeceği tahmin ediliyor.
Doruk ÇAKAR
