Anayasa Mahkemesi tam günde ne dedi? (3)

Bir de esasa, somut olaya özgül ifadeler vardır. Anayasa Mahkemesinin tam gün kararında da gerekçe metninin, basmakalıp tekrarlarına değil, esasa ilişkin can alıcı noktalarına bakmak gerekmektedir.

İşin tekrar ve hukuk retoriği kısmı bir yana, gerekçede şu yalın gerçeği tespit etmek mümkün: Mahkemenin gerekçesi, sanılanın aksine, üniversitede çalışan hekimlere muayenehane serbestisi hakkı tanımamıştır. Gerekçenin hiçbir yerinde “muayenehane hakkı engellenemez!” anlamına gelecek bir ifade yer almamaktadır. Ne açıkça ne de örtük…

Mahkemeye göre Anayasa’da üniversite, bilimsel çalışmaların yapıldığı ve bilimin öğretildiği kurum olarak nitelendirilmiştir ve bu nedenle bilimsel ve idari özerkliğe sahip kılınmış ve diğer kamu kurumlarından farklı değerlendirilmiştir. Yine Mahkeme gerekçesine göre, öğretim üyelerine de kamu görevlisi olmakla birlikte genel sınıflandırma içinde ayrı bir yer verilerek kendilerine özgü önem ve değerde bir meslek sınıfı olduğu belirtilmiştir. Mahkeme, öğretim üyelerinin bu konumları dikkate alındığında bunları diğer kamu görevlileri gibi değerlendirmenin mümkün olmadığını belirtmiştir.

Dikkat edilirse metinde hiç doktor ve muayenehane sözü geçmemektedir.

Ancak Mahkemeye göre Meclis, yükseköğretimin Anayasa’da belirtilen ilkeler doğrultusunda geliştirilmesi için öğretim elemanlarının unvan ve statülerine uygun bazı sınırlamalar getirerek çalışma koşullarını belirleyebilir.

Yani, kural olarak öğretim elemanlarının çalışma koşullarında Meclisin düzenleme yetkisi vardır. Ancak yine gerekçeye göre, Meclisin bu yetkisinin sınırları bulunmaktadır.

Peki bu sınırlar nerede başlayıp nerede bitmektedir?

Yüksek Mahkemeye göre bu sınırlamalar, üniversitelerdeki bilim özgürlüğü ve bilimsel özerkliğin gereği olan her türlü bilimsel faaliyeti engelleyici nitelikte olamaz.

Yani sorun bilim özgürlüğü ve bilimsel özerklik. Hâlâ doktor ve muayenehane sözü geçmiyor.

Ancak yine gerekçeye göre, kanunla üniversitelerin bilim verilerini yaymak, ulusal alanda gelişime ve kalkınmaya destek olmak, ülkeye ve insanlığa hizmet etmek gibi görevlerini yerine getirmesi engellenmiştir.

Mahkeme ben bunu iptal ediyorum diyor. Kanunla muayenehane hakkı engelleniyor bu Anayasaya aykırıdır, demiyor.

Her durumda gerekçeden çıkacak sonuç muayenehane serbestisi değildir.

Ancak bu gerekçenin getirdiği iptal kararıyla muayenehaneler de bundan yararlanmıştır. Yoksa gerekçe muayenehaneler yasaklanamaz dememektedir.

Bu durumda yapılacak yeni değişiklikte “akademik ve bilimsel olarak kimi araştırma faaliyetlerine katılma hakkı dışında her türlü ikinci görev alma ve serbest çalışma hakkı yasaktır” vb. bir ibare kanun metnine eklenirse Anayasa Mahkemesinin bu hükmü iptal etmeyeceği anlaşılmaktadır.



Ali Rıza Üçer
Tıp Kurumu Genel Sekreteri