2002 yılında bütün hastanelerde 1 milyon 600 bin ameliyat yapılırken, 2012’de bu sayı 4,5 milyona yaklaştı. 2009-2013 yılları arasında ise yaklaşık 16 milyon ameliyat yapıldı. Ameliyatlar; ağır (A), orta ağırlıkta (B) ve hafif (C) şeklinde gruplandırılıyor. Türkiye’deki her 100 ameliyatın 53’ü Sağlık Bakanlığı hastanelerinde, 33’ü özel hastanelerde ve 15’i de üniversite hastanelerinde gerçekleşiyor. Artışın temel sebepleri şöyle: “Sağlığa erişimdeki kolaylık, performans sistemi ve açılan davalar sebebiyle uzun süren ağır ameliyatlar yerine ‘B’ ve ‘C’ grubu ameliyatların tercih edilmesi.”
Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürü Prof. Dr. İrfan Şencan, ameliyat sayılarındaki artışın normal olduğunu dile getiriyor. “Vatandaş artık imkansızlıklardan dolayı aylar sonrasını beklemiyor. Hastalığının son döneminde doktora gitme süreci ortadan kalktı.” ifadesini kullanıyor. Sağlık hizmetleri üzerine çalışmalarıyla tanınan Gazi Üniversitesi’nden Prof. Dilaver Tengilimoğlu ise geçtiğimiz yıl hazırladığı raporda dikkat çekici bir tespitte bulunuyor: “2007 yılında başlanan performansa dayalı ek ödeme sistemi ile birlikte doktor başına düşen ayakta tedavi sayısı yüzde 71,5, yatan hasta sayısı yüzde 38,63, cerrahi hekim başına düşen ameliyat sayısı da yüzde 8,85 arttı.”
Kamuda performans sisteminin, özellerde de patron baskısının bazı hekimlere menfî yansıdığını anlatan Hasta Hakları Aktivistleri Derneği Başkanı Orhan Demir, “Hekimler hedefi tutturmak için daha çok ameliyat yapıyor. Bazı durumlarda maddi kazançlar da devreye girince artış kaçınılmaz oluyor.” diyor. Demir, bu konuda denetimlerin de yetersiz olduğunu ifade ediyor. Konya’da birkaç yıl önce kamu ve özeldeki 800 civarında doktorla yapılan araştırma ise ameliyatların artışı konusunda farklı bir fikir veriyor. Araştırmaya göre, hekimlerin üçte biri ağır problemleri olan hastalardan kaçıyor. Hekimlerin yüzde 37’si komplikasyonları yüksek tedavilerden uzak durduklarını, yüzde 24’ü tedavi imkanı bulunduğu halde riskli hastaları çoğu zaman sevk ettiklerini belirtiyor.
Çağlar Avcı / Zaman
