Et yemeklerinizi yağsız pişirin, günde üç gramdan fazla tuz tüketmeyin, patatesi soğuk, makarnayı kepekli, meyveyi posasıyla yiyin.
Diyabet hastalarının yasaklarla hayatı kendilerine zindan etmelerine gerek yok! Önemli olan hangi gıdaları, hangi ölçüde alacağınızı bilmeniz. Bunun için de mutlaka bir uzman eşliğinde kişiye özel beslenme programının planlanması gerekiyor. Medical Park Bahçelievler Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Emel Unutmaz, diyabetli hastalarda beslenme planın kişinin bireysel özelliklerine (cinsiyet, yaş, kullandığı ilaç veya insülin tedavisi vb.) göre farklılık gösterdiğini belirterek, “Diyabetli bir hastanın beslenme programı, mutlaka bir diyetisyen tarafından oluşturulmalı ve hastaya diyetiyle ilgili kapsamlı bir eğitim verilmeli” diyor. İşte Unutmaz’dan diyabet hastalarına sağlıklı beslenme tüyoları.
YAĞI, CEVİZ VE ZEYTİNDEN ALIN
-Yağlar, diyabetli hastaların beslenmesinde önemli ve tartışmalı bir konudur. Diyabetli bireyin alması gereken enerjinin yüzde 30’u yağlardan gelmeli. Yani sanıldığı gibi diyabetli birey, yemeklerini yağsız yemek zorunda değildir. Bilakis zeytin, zeytinyağı ve ceviz gibi kaynaklar lipit profilini düzenlemede yardımcıdır. Ancak miktar çok önemli; avuç avuç ceviz ve fındık yenilmemeli, salatalara fazla zeytinyağı konulmamalı.
- Etli sebze yemeklerine yağ konmamalı. Yağlar çeşitlendirebilir; ancak özellikle zeytinyağına ağırlık verilmeli. Yemekler, 1 kilo sebzeye 2 yemek kaşığı ya da 1 tabak sebze yemeğine 1 tatlı kaşığı yağ konularak pişirilmeli. Salatalara ise en fazla 1 tatlı kaşığı yağ eklenmeli.
GÜNDE 3 GRAM TUZ YETERLİ
- Böbrek rahatsızlıkları ve hipertansiyon gibi tuz sınırlamasını gerektiren rahatsızlıklar yoksa, kişi günde 3 gr. tuz tüketebilir. 1 gram için silme (tepeleme değil) 1 çay kaşığı düşünülebilir. Ancak tuz sınırlaması gereken durumlarda sofra tuzu tamamen kaldırılmalı.
- Alkol, hepatik glikoz çıkışını baskılayarak, hipoglisemi ataklarına sebep olabileceğinden, diyabet hastalarına önerilmiyor. Tüketecek diyabetliler ise, içerken aç olmamaya, miktarı az tutmaya ve yatmaya yakın tüketmemeye özen göstermeli.
KARBONHİDRAT İÇİN KEPEKLİ GIDALAR
- Şeker hastalarının hiç karbonhidrat almaması gerektiği iddiası doğru değildir. Hatta diyabetli hastanın alması gereken enerjinin en az yüzde 50’si, karbonhidratlardan gelmelidir. Önemli olan karbonhidratın doğru zamanda, doğru kaynaklardan ve doğru miktarda alınmasıdır. Tüketilecek karbonhidratın yarıdan fazlası ‘kompleks karbonhidratlar’ (Bulgur, kepekli ya da tam buğday ekmeği vb.) dediğimiz kaynaklardan sağlanmalıdır.
- Kompleks karbonhidratlarda baz alınan nokta ise ‘glisemik indeks’tir. Kişilerin kan şekerlerini dengelemek için, basit karbonhidrat yerine kompleks karbonhidratlar tercih edilmeli. Kompleks karbonhidratlar ise glisemik indeksi düşük besinlerde bulunur.
HEDEF ‘KAN ŞEKERİ’
- Diyabetli bireyin kan şekeri mutlaka dengelenmeli. Kan şekeri kontrolü için kişi diyetinde önerilen besinleri, önerilen miktarlarda ve önerilen zamanlarda tüketmeli. Yemek saatlerini aksatmamalı. Çünkü öğün düzeni, kan şekeri kontrolünde çok önemli rol oynar.
- Bir diğer önemli hedef de kişiyi hipoglisemiden (kan şekerinin kişiye zararlı olabilecek değerlere düşmesi) korumaktır. Özellikle insülin tedavisi gören kişilerde bu risk söz konusudur.
- Diyet programını planlarken atılan ilk adım enerji ayarlamasıdır. Yetişkinlerde kişiyi uygun kiloya getirecek, çocuklarda ise büyüme ve gelişmeyi sağlayacak kalori hesaplaması yapılır.
MEYVENİN?MİKTARI ÖNEMLİ
Beslenme planınız, sebze ve meyvelerlerden yana zengin olmalı. Sanıldığı gibi diyabetli birey için yasak meyve yoktur; meyvenin porsiyon miktarı önemlidir! Her meyvenin içerdiği karbonhidrat farklıdır; bu nedenle her meyve için porsiyon ölçüsü de farklıdır. Bu miktarlara dikkat ederek, diyabetli birey üzüm de yiyebilir muz da; yeter ki doğru miktarı aşmasın.
BEL KALINLIĞI RİSKİ ARTIYOR
Diyabet, obezitenin sonucu olarak ortaya çıkabilir. Diyabetlilerin yüzde 80’i obezdir. Obezite süresi uzadıkça, diyabete yakalanma riski artar. Bu nedenle bel çevresi genişliği daima dikkate alınmalı. Diyabetli bireyin kilo vermesiyle kan şekeri normal düzeyine inme eğilimi gösterir, insülin direnci azalır ve kolesterolü iyiye gider.
Diyet Uzmanı Emel Unutmaz
