Kış aylarında insanlar ısınmak için daha yağlı, kalorili besinleri tercih eder ve bunun sonucunda kilo alımı kaçınılmazdır. Ancak giyilen kalın kıyafetler ve üst üstte giyinme, fazla kiloların görünmemesini sağlar. Amerikan Hastanesi Beslenme ve Diyet Bölümü, kalori hesaplamalarında çok önemli olan “Bazal Metabolizma Hızı” hesaplamasını yapan Fitmate ile kişiye özel ayrıntılı bir beslenme programının çıkarılmasına ve sağlıklı kilo verilmesine yardımcı oluyor.
Fitmate kısa zamanda, doğruluğu klinik çalışmalarla kanıtlanmıştır, bazal metabolizma hızını öğrenmenizi sağlar. Fitmate, kişinin istirahat halindeki metabolizma hızını en kolay yoldan, kesin ve hızlı bir şekilde ölçen (nefes test süresi 15 dk. civarında) ve kişinin istirahat halindeyken ne kadar kaloriye ihtiyacı olduğunu gösteren bir cihazdır. Bu ölçüm, sağlam ve etkili bir kilo vermede ve fitness programında çok önemli bir başlangıç aracıdır. Metabolizma hızı sağlık ve fitness programlarında günden güne önemini arttırmaktadır.
Bu zamana kadar “Bazal Metabolizma Hızı” sadece hastanelerde oldukça karışık cihazlarla ölçülebilmekteydi. Bu sebepten kişinin ihtiyacı olan kalori formüller kullanarak tahminsel bir değerle hesaplanıyordu. Halen bu hesaplama kesin sonucu vermemektedir ve bazı durumlarda günlük 500 kaloriye kadar varabilecek hesaplama hatası oluşmaktadır. Bu durum da güvenilir bir beslenme programı uygulamada yada uygulatmada hatalara sebep olmaktadır.
Fitmate ile yapılan ölçümler neticesinde Fitmate bilgisayar programını kullanarak hayat tarzını ve egzersizleri tekrar gözden geçirerek ayrıntılı bir beslenme programı oluşturabilmektedirler.
Cihaz kişinin ortalama oksijen tüketimi kapasitesinden (VO2 ) Dinlenir Metabolizma Hızını (RMR) ölçmektedir. Cihaz ile Ortalama Oksijen Tüketimi, Ortalama Ventilasyon (Nefes) Miktarı, Ortalama Nefes Sıklığı, Ortalama Oksijen Yoğunluğu ve Bazal Metabolizma Değerleri analiz edilebilmektedir.
Metabolizma Nedir ?
Metabolizma; vücudun yiyecek ve depolanmış yağlarını enerjiye dönüştürdüğü süreçsel bir yapıdır. Enerji; ısımızı korumamız, hareket etmemiz ve hayati organlarımızın çalışması için gereklidir. Metabolizma kalori değeri ile ölçülür. Toplam metabolizma hızı, vücut fonksiyonlarının yürütülmesi, günlük aktivitelerimiz ve egzersizlerimiz için gerekli kaloridir.
Bazal Metabolizma Hızı Nedir ?
BMH bir kişinin 24 saat içinde hayati organlarının faaliyetlerini devam ettirmesi için gerekli olan kalori miktarıdır. Basit olarak, bir kişinin uyanıkken fakat dinlenir vaziyetteyken gün boyunca yakmış olduğu kalori miktarıdır.
Bazal metabolizma hızını ölçmek neden önemlidir ?
Metabolizma; cinsiyet, yaş, kilo, vücut kompozisyonu, form derecesi, fiziksel aktive, yeme alışkanlıkları, psikolojik durum, stres, kilo kaybı yada kazanımı gibi pek çok faktörün etkisine açıktır. BMH nın bilinmesi, kalori ihtiyaç kontrolü için çok önemlidir. Geleneksel yöntemlerle gerçek ölçümün yapılması oldukça zor ve pahalıdır, bu yüzden pek çok kişi formüller yoluyla kesin olmayan hesaplar yapmaktadırlar. Metabolizma hızı bireyden bireye değişmektedir ve pek çok faktörün etkisine açıktır. Bir diyet programı takip edilirken, düzenli olarak ölçülmesi gerekmektedir. Ayrıca spor programı planlamadan önce de gerçek bazal metabolizma hızını bilmek önemlidir. Bununla birlikte diyet sonrası koruma programı ve sağlıklı beslenme önerileri oluşturmada da bu ölçüm gereklidir.
Metabolizma hızı günden güne hatta aynı gün içinde bile değişiklik gösterebilir. İşte bu yüzden BMH nin hep aynı yada benzer şartlar altında ölçülmesi gerekmektedir.
Fitmate ile metabolizma hızı ölçümü öncesi gerekenler
- 12 saatlik açlık
- Ölçümden önceki 12 saat süresinde kafein içeren içecekler tüketmemek (çay, kahve, kola gibi)
- Ölçümden önceki 12 saat süresinde egzersiz yapmamak
- Ölçümden en az üç saat öncesinde aşırı sıvı almamak
Bazal Metabolizma Hızı Neden Kişiye Özeldir ve Niçin Değişkendir ?
BMH birçok faktörden etkilenir:
Vücut ağırlığı,
Vücut kompozisyonu (Yağ ve kas miktarı)
Yaş
Cinsiyet
Hormonlar
Stres
Uyarıcılar (Örnek: kafein)
Vücut Ağırlığı : Daha ağır bir insan daha yüksek bir metabolizma hızına sahiptir, çünkü vücudun sağlıklı bir şekilde hayatını sürdürmesi için daha fazla enerji sağlaması gerekir.
Vücut Kompozisyonu : Kaslar yağlardan daha fazla kalori yakarlar, dinlenir haldeyken bile. Yüksek oranda kasa sahip olan insanların metabolizma hızları da yüksektir.
Buna yakın dönemde yapılmış bir araştırma ile örnek verelim; Bayan A, 90kg ağırlık, %33 yağ oranına sahip ve BMH 1570 kcal. Bayan B Aynı ağırlıkta %48 yağ oranına sahip ve BMH 1250 kcal. Görüldüğü gibi, aynı ağırlık, benzer boy, aynı yaşa sahip iki bayan farklı yağ oranlarına sahip oldukları için farklı BMH lere sahiptirler. Egzersiz, özellikle dayanıklılık egzersizleri kas dokularını arttıracak, bu da BMH nın yükselmesine sebep olacaktır.
Yaş: BMH yetişkinlerde her 10 yılda bir %2-3 oranında azalır. Bu oran kas kayıplarının derecesine göre değişebilir.
Cinsiyet: Normal olarak erkekler kadınlara göre daha yüksek BMH ye sahiptirler. Çünkü onların kas kütlesi kadınlarınkinden daha fazladır.
Hormonlar: Mutlak olarak hormonlar metabolizma hızını yükseltebilirler veya alçaltabilirler.
Stres: Stresli insanların kasları gergin olur. Bu durumda kas aktivasyonu için daha fazla kaloriye ihtiyaç duyarlar. İşte bu yüzden bazal metabolizma hızı ölçümünde rahat ve sakin bir durumda bulunmak bu kadar önemlidir.
Uyarıcılar: Kafein ve diğer uyarıcılar bazal metabolizma hızını arttırırlar. İlaçlar da azaltıcı ve/veya yükseltici etki yaparlar. Ölçümden en az 12 saat öncesine kadar bu tip maddeleri almaktan kaçınınız.
Genetik: BMH nın yüksek yada düşük olmasında birçok genetik faktör de etkilidir.
Metabolizma Hızı ve Kilo Kaybı
Kişi kilo kaybettiğinde metabolizma hızı da düşer. Kilo kaybının ideali kaslardan ziyade, yağlardan kaybetmektir. Egzersizlerle birlikte olan kilo kaybında bu azalma yağlardan sağlanacaktır. Kilo kaybı süresinde vücut daha az kaloriye ihtiyaç duyacağı için metabolizma hızı da düşecektir. Bu da yine BMH ölçümünün gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır.
Fitmate ölçümü kimlere yapılamaz?
Test, solunum ölçümü metoduyla yapıldığı için akciğer hastalığı tanısı olanlarda doğru sonuç vermeyebilir.
