Reçetesiz satılan ilaçların reklamı, Danıştay'ın '1928 yılından kalma yasa yürürlüktedir' kararı nedeniyle yapılamıyor.
RTÜK Kanunu olarak bilinen 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun, 3 Mart 2011’de yürürlüğe girdikten sonra artık reçetesiz ilaçların reklamına izin çıktı yorumları yapılmıştı. Hatta, yasayı eleştiren İstanbul Eczacı Odası bildiri yayımlayarak, “Vatandaşlarımız ve 24 bin eczacı adına utanıyoruz” demişti.
Aslında RTÜK Kanunu’ndaki ilgili madde yeni bir gelişme değil. Söz konusu 3984 sayılı yasa ilk kez 1994’te yürürlüğe konduğunda 22. maddesi şöyleydi: “Reçete ile satışına izin verilen ilaç ve tedavilerin reklamı yapılamaz. Diğer ilaç ve tedavilerin reklamları dürüst, gerçeği yansıtan ve doğrulanması mümkün unsurlardan oluşacak ve ferdin zarardan korunması gereklerine uygun olacaktır.”
3 Mart 2011’de yürürlüğe giren yeni 6112 sayılı yasanın aynı konudaki 11. maddesi ise şöyle: “Reçeteye tabi ilaçlar ve tedaviler hakkında ticari iletişim yapılamaz. Reçeteye tabi olmayan ilaçlar ve tedavilerin reklamları dürüstlük ilkesi çerçevesinde, gerçeği yansıtan ve doğrulanması mümkün unsurlardan oluşacak şekilde hazırlanır.”
Eski ve yeni madde arasındaki fark hakkında görüşüne başvurduğumuz Reklam Özdenetim Kurulu Başkanı Çetin Ziylan, eski maddenin yeni yasada anlamı itibariyle değişmediğini, sadece ‘... ferdin zarardan korunması...’ kısmının çıkarıldığını söyledi ve “Bu durumda yeni bir hak gelmiş değil” dedi.
Danıştay kararı
Ziylan, eski yasadaki maddenin işlerliğine bakıldığında, bu konuda verilen bir Danıştay kararının televizyon ve radyo mecralarında yasağı sürdürdüğünü belirtti. Ziylan’ın işaret ettiği Danıştay 10. Dairesi’nin 13.12.2005 tarihli ve K. 2005 / 7622 sayılı kararı şöyle: 3984 sayılı yasanın 22. maddesinde reçete ile satışına izin verilenler dışındaki ilaç ve tedavilerin reklamlarının yani ilanların gerçeği yansıtacak ve ferdin zarardan korunması gereklerine uygun olacak şekilde yapılacağı kuralına yer verilmesi karşısında, 1262 sayılı (1928 yılında çıkarılan Tıbbi ve İspençiyari Müstahzarlar Hakkında Kanun) yasanın 13. maddesindeki “Müstahzarları övme yolunda ve bunlara malik olmadıkları şifa hassaları atıf veya mevcut şifai tesirleri büyütmek suretiyle sabit veya müteharrik sinema filmleri, ışıklı ve ışıksız ilan, radyo ve herhangi bir vasıta ile reklam yapılması memnudur. Şu kadar ki, tarifname ve gazetelerde ‘... hastalıklarında kullanılması faydalıdır’ şeklindeki ilanları müsaade olunabilir...” hükmünün geçerliğini koruduğu...
Ziylan’ın yorumu şöyle: “Bu karar değişmediği sürece, yeni hüküm yeni bir olanak doğurmayacaktır. Eğer yeni yasa, ‘Bu konudaki 1262 sayılı kanunun 13. maddesi uygulanmaz’ gibi bir göndermede bulunsaydı, bu yeni bir durum olur ve Danıştay’ın o maddeye dayanarak verdiği kararı geçersiz kılardı. Ama böyle bir göndermede de bulunulmamış.”
