Birbiri ardına güzel gelişmelerin yaşandığı Türkiye'de nükleer tıp alanında da dev bir adım atılıyor. Türk bilim adamları geldikleri nokta ile dünyaya nükleer tıpta artık 'biz de varız' dedi. Türkiye gazetesinin haberine göre Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK), Ankara'daki Türkiye'nin ilk Proton Hızlandırıcı Tesisi'ni Cumhuriyetin 88'inci yıldönümünde açmaya hazırlanıyor. Sağlık sektöründe kanser ve alzheimer gibi hastalıkların teşhisinde kullanılan ve tamamı yurtdışından ithal edilen Talyum 201, İyot 123, Galyum 67, ve İndium 111 radyoizotopların üretileceği tesis, yıllık 10 milyon dolarlık ithalata son verecek. İçindeki nükleer ekipman ve inşaatıyla birlikte 40 milyon TL'ye mal olan tesis, yıllık üretimiyle yatırım maliyetini üç yıl içinde çıkaracak.
BENZERLERİNİN EN BÜYÜĞÜ
Türkiye'de benzeri bulunmayan tesis, kapasitesiyle başta Avrupa olmak üzere dünyadaki benzerlerinin en büyüğü olacak. Tesis, nükleer teknolojilerin sağlık alanındaki kullanımı açısından da bir ilki hayata geçirecek. Uzmanlar, tesisteki üretimi en yalın haliyle şu şekilde ifade etti: "Atom çekirdeğinin temel parçalardan birisi olan proton hızlandırılıp bir hedefe yollanmasıyla nükleer tepkime oluşturuluyor ve izotop elde ediliyor. Halen dünyada bilimsel çalışmaların sürdüğü bazı izotoplar, hastalıkların tedavisinde de kullanılıyor. Türkiye'de üretilecek izotoplar ise pek çok hastalığın görüntülenmesi ve teşhisinde kullanılan farmasotik üretiminde kullanılacak."
ZIRHI 2.5 METRELİK DUVAR
Özel bir kazık sistemine göre inşa edilen ve 30 metre derinliğinde toplam 149 kazık üzerine oturan tesis binasının yapımını Toplu Konut İdaresi(TOKİ) üstlendi. Nükleer tepkime oluşturacağı için özel bir mimari yapısı bulunan tesiste, duvarların kalınlığı 2 - 2,5 metre arasında değişiyor. Tesisin zemin katındaki hızlandırıcı sistemi ile ışınlamanın yapılacağı hedef sisteminin bulunduğu bölümler, radyasyona karşı zırh görevi görecek bu duvarlarla çevrili bulunuyor. Binanın yapımında deprem riski de dikkate alındı. İçindeki nükleer malzemeler Belçika'dan ithal edilirken, inşaatıyla birlikte tesisin yapımı 40 milyon TL'ye mal oldu. Açılışı 29 Ekim'de yapılacak tesis 2 ay sürecek test çalışmalarının ardından faaliyete geçecek. Tesis Türkiye'nin mevcut radyo-farmasotik ihtiyacını karşılama dışında yüksek kapasitesiyle bölgesindeki ülkelere ihracat da yapabilecek.
TAEK'in çalışmalarını kamuoyundan çok gizli olarak yürüttüğü Proton Hızlandırıcı Tesisi, açılış aşamasına geldi. Tesisin resmi açılışı 29 Ekim'de Enerji Bakanı Taner Yıldız tarafından yapılacak.
Hastaların bekleme süresi kısalacak
İlaçların en önemli özelliği, kısa süre içinde ömürlerinin tükenmesi olurken, pek çok radyo-farmasotikin ithal edilip hastaya enjekte edilene kadar kullanım ömrü doluyordu. Kısa ömürleri sebebiyle sık sık ithal edilemeyen bu ürünler yüzünden hastaların ithalat dönemi için aylarca beklemesi gerekirken, bu sıkıntı hastalıkların teşhisini geciktiriyordu. Ayrıca tedaviyi yürüten hastaneler ciddi bir stok maliyetiyle karşı karşıya kalıyordu. Tesisin üretime geçmesiyle birlikte hastaların bekleme süresi de kısalacak. Örneğin, kimi radyo-farmosotiklerin ömrü 2 saatte dolarken, bu süre içinde bu ilacın hastaya enjekte edilmesinde sıkıntı yaşanıyordu. Bu nedenle Proton Hızlandırıcı Tesisi'nin yanına bir de nükleer tanı merkezinin kurulması planlanırken, radyo farmasotik üretilir üretilmez hemen hastaya verilmesi de sağlanacak.
Nükleer tıpta AR-GE ve eğitim hizmeti de verilecek
TAEK Proton Hızlandırıcı Tesis'inde, nükleer tıp alanında AR-Ge çalışmaları da yapılacak.
Şimdiye kadar nükleer tıp alanında çalışma imkanı bulamayan nükleer fizikçiler tesiste, ilk kez sahada çalışma imkanına kavuşacak. Doktora ve master öğrencileri, teorik olarak yürüttükleri çalışmalarını pratikte de hayata geçirme şansını yakalayacak. Tıp sektöründen talep gelmesi halinde merkezde, teşhis yanında tedaviye dayalı radyo izotop da üretilecek. Bu kapsamda, özellikle çok yaygın olan prostat kanserinin tedavisinde kullanılan paladyum 103 izotopunun da üretilmesi planlanıyor.
TAEK'in Proton Hızlandırıcı Merkezi'nde üretilecek olan radyo izotoplar, kullanım süreleri ve teşhisinde kullanılan hastalıklar şöyle:
İYOT 123: Beyin, tiroit, böbrek ve miyokardial görünteleme, beyindeki kan akışının görüntülenmesi ve alzaymır gibi nörolojik hastalıkların tanısında kullanılıyor. (Yarı ömrü 13 saat)
GALYUM 67: Abdominal enfeksiyonları, lenf kanseri, yumuşak doku enfeksiyonu ve akciğer hastalıklarının tespitinde kullanılıyor. (Yarı ömrü 78 saat)
İNDİYUM 111: Organ nakillerinde organın vücut tarafından kabul edilip edilmediğinin anlaşılmasında, vücudun bağışıklık sistemi faaliyetlerinin izlenmesinde, karaciğer ve böbreklerdeki organ konsantrasyonlarının takibi, beyaz kan hücrelerinin izlenmesi, lösemi tehdidi ve tümörlerin görüntülenmesinde kullanılıyor. (Yarı ömrü 67 saat)
TALYUM 201: Kardiyoloji, kalp görüntüleme, miyokardial perfüzyon ve hücresel dozimetri amacıyla kullanılıyor. (Yarı ömrü 73 saat)
FLOR 18: Beyin fizyolojisi ve patolojisinde, koroner arter ve kanser hastalıklarında tanı amacıyla kullanılıyor. (Türkiye'de halen 7 tesiste üretimi yapılıyor ve yarı ömrü 110 dakika)
