24 Nisan'da Meclis'e sevk edilen Torba Yasa tasarısı, sadece varlık barışı ile ilgili konuları kapsıyormuş gibiydi. Ancak tasarının tamamını gördüğümüzde hükümetin küçük bir sosyal güvenlik reformu yaptığını gördük. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası kanunu, yürürlüğe girdiğinden bu yana onlarca kez değişti. Bunlar son derece normal. Çünkü değişen sosyo-ekonomik koşullarla oluşan yeni şartlara sosyal güvenlik alanında karşılık verilmesi gerekiyor.
DEĞİŞİKLİKLER NEDİR?
2012'DE uygulanan Genel Sağlık Sigortası, yurtdışından yüksek öğrenim amacıyla Türkiye'ye gelen yabancıların, zorunlu olarak sağlık sigortasına girmelerini öngörüyordu. Aradan geçen yaklaşık 1,5 yılda bu öğrencilerin yüzde 2ísinin prim ödeyerek sisteme girdiği görüldü. Bir kısmı da primleri ödemeden ülkesine döndü. SGK bu öğrencilerden primi alamadı. İşte bu nedenle yeni tasarıda, yüksek öğrenimdeki yabancı öğrenciler için sağlık sigortalısı olma zorunluluğu ortadan kaldırılarak, kendilerine bırakılıyor. Ayrıca bu tip sağlık sigortası sadece üniversite eğitimi için gelenleri değil, bundan sonra hangi seviyede olursa olsun eğitim almak amacıyla gelen tüm yabancı öğrencileri kapsayacak.
YABANCILAR ARTIK LİSTEDE
Mevcut durumda Türkiye'de bir yıldan fazla ikamet izni ile ikamet eden yabancı uyrukluların genel sağlık sigortalısı olmaları zorunlu olmaktan çıkarıldı ve isteğe bağlı hale getirildi. Bu konu da, uygulamada çok sıkıntı çekilen bir husustu. Türkiyeíde bulunan yabancılar bu sisteme girmek istemiyorlardı. Zaten hali hazırda çoğunun özel sağlık sigortası bulunuyor ve bu nedenle devlete ödedikleri sağlık sigortası primini, zorunlu bir vergi olarak görüyorlardı. Artık bu yabancılar için, genel sağlık sigortası yaptırmak zorunlu olmayacak.
Teste girmeyen kadının kimliği gizli kalacak
6284 sayılı 'Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun' kapsamında, şiddet gören kadınların gelir testine tabi olmaksızın genel sağlık sigortalısı olması yasa tasarısında yer buldu. Böylece, şiddet mağduru kadınların kimliklerinin gizli kalmasının da önü açılacak. Gelir testine girmeyen kadınlar da böylece sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanacak.
18 yaşın altı artık direk sigortalanıyor
Genel Sağlık Sigortası'na 1 Ocak 2012 tarihinde geçildiğinde en dikkat çekici husus 18 yaşın altında olan tüm vatandaşların sağlık sigortası kapsamına alınmasıydı. Ancak uygulamada belli başlı bir takım sorunlar yaşandığı görüldü. Bu nedenle yeni tasarıyla, 18 yaşını doldurmamış Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı çocukların, sorgusuz sualsiz, başkası ile ilişkilendirilmeden ve gelir testine tabi tutulmadan, sağlık yardımlarından faydalanmaları sağlanacak.
Özel hastaneler vatandaştan iki katı fark alabilecekler
Özel hastaneler, sigortalılara verdikleri sağlık hizmetleri karşılığında SGK'dan para alıyor. SGK'nın ödemelerinin dışında, özeller aynı hizmetler için ayrıca kişilerden de ek ücret alabiliyor. Özel hastanelerin kişilerden alabilecekleri bu ilave ücrete sınır getirilmişti. Bu üst sınır, SGK tarafından ödenen hizmetlere endeksliydi. Şimdiki değişiklik ile kişilerin özel hastanelere ödeyeceği üst sınırın, SGK'nın ödeyeceği tutarın bir katı yerine iki katına yükseltilmesi söz konusu. Yani hastaların özel hastenelerde tedavi olmaları durumunda ödedikleri fark, iki katına çıkıyor. Üst tavanı belirlemeye de Bakanlar Kurulu yetkili olacak. Vatandaş özel hastanelerin ilave ücret uygulamasından yakınıyordu. Şimdiki düzenleme ile bu ücretlerin yükselmesi çok daha büyük tepki toplayacak. Özel hastaneler de ekonomik durumlarını sürekli bahane gösterip bu artışı talep etmişlerdi. Yani özel hastanelerin talebi yerine gelmiş oldu.
Hocaların ücretlerine ayar yapıldı
Meclis'e gönderilen yasa tasarısında sağlıkla ilgili bir başka düzenleme de öğretim üyelerinin alacakları ilave ücretle ilgili. Tasarıda, üniversite hastanelerinde öğretim üyeleri tarafından yapılan işlemler için; SGK tarafından yapılan ödemenin dışında, kişilerden de ilave ücret alınması amaçlanıyor. Üniversite hastanelerinin öğretim üyeleri tarafından sunulan sağlık hizmetleri karşılığında kişilerden alabilecekleri ilave ücretin üst sınırı ise SGK tarafından ödenecek tutarın bir katı olarak belirlenmiş durumda bulunuyor.
4 SORU 4 CEVAP
Bir yılı dolduran her çalışan izin yapar
SORU: Yıllık ücretli izin hakkımı bir yılımı doldurmama rağmen vermediler, ne yapmalıyım?
CEVAP: İşe başladıktan sonra, en az bir yıl çalışmış iseniz yıllık ücretli izin hakkınız doğar.
Ayrıca, diyelim ki peşi sıra ya da farklı aylarda yani tarihlerde aynı işverene ait değişik işyerlerinde çalışmış olmanız durumunda da, yıllık ücretli izne hak kazanabilmeniz için gerekli olan bir yıllık süreyi hesaplarken bu işyerlerinde geçen hizmet sürelerini toplamak yeterli olacaktır.
İzin süresi kıdeme göre hesaplanıyor
SORU: Yıllık izin süreleri neye göre hesaplanır?
CEVAP: Yıllık izin süreleri çalıştığınız işyerindeki kıdeminize göre hesap edilir. İzin süresi; Bir yıldan beş yıla kadar ( beş yıl dahil) kıdeminiz varsa 14 gün, Beş yıldan fazla on beş yıldan az hizmetiniz varsa 20 günden, On beş yıldan fazla hizmetiniz varsa 26 günden az olamaz.
Geçmişe dönük borçlanma olmaz
SORU: 1966 doğumluyum. 1984'te Kendi işyerim vardı. Yani Bağ- Kur'luydum. Ancak hesaplarımızı tutan kişi kaydımı yaptırmamış. Vergi ödediğim için Bağ- Kurlu olmam mümkün mü? Borçlanarak emekli olabilir miyim?
CEVAP: Geçmişe dönük borçlanarak emekli olmaya ilişkin bir düzenleme yok. Yani 1 Ekim 2008'den önceki bir tarihte Bağ-Kur'a kayıt ve tescil yapılması söz konusu değil. 84 sonrası için Bağ-Kur'a kayıt yaptıramazsınız.
Kıdem tazminatı taksitlendirilemez
SORU: İşyerimde 15 yıl sigortalılık ve 3600 prim gününü tamamlayıp ayrılanlara kıdem tazminatı ödenirken taksitlendirme yapılıyor. Taksit yapacaklarını söylüyorlar bu kanunen mümkün mü?
CEVAP: İş Kanunu'na göre kıdem tazminatı peşin olarak ödenir. Taksitle kıdem tazminatı ödenmesi kanunlara aykırıdır.
Cem Kılıç / Akşam
