OTOMOBİLİ olanların gayet iyi bildiği gibi, herhangi bir parça bozulduğunda gidip yedek parçacıdan yenisini alırsınız. Çok değil, bir süre sonra benzer bir şey insan için de mümkün olacak. Göz, kulak, kol, bacak ya da akciğer, karaciğer, böbrek gibi organlar yedek parçacıdan alınır gibi alınabilecek. Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde kurulan BIOMATEN (Biyo Malzeme ve Doku Mühendisliği Mükemmeliyet Merkezi) işte bu ihtiyaca cevap verecek. BIOMATEN Başkanı Prof. Dr. Vasıf Hasırcı, biyomalzemelerin hastalıklı doku veya organın işlevini güçlendirmek ya da tamamen üstlenmek üzere tasarlandıklarını belirterek şunları söyledi: “Binlerce insan organ bağışı beklemekte ve her yarım saatte yeni bir isim bu bekleyenlerin listesine eklenmektedir. Biyomalzeme ve Doku Mühendisliği Merkezi araştırıcıları olarak amacımız insanoğluna daha iyi bir hizmet götürebilmektir” dedi.
Türkiye’nin biyomedikal üretim konusunda çok geride olduğunu da ifade eden ve BIOMATEN’in amacının bu açığı kapatarak uluslararası standartlarda organ ve doku üretmek olduğunu belirten Prof. Dr. Hasırcı, merkezin üretime geçmesiyle bir buçuk milyar doların da ülkede kalacağını söyledi. Prof. Hasırcı, şöyle devam etti:
1 trilyon dolar
“ABD’de şu andaki sağlık harcamaları yıllık 1 trilyon doları aşıyor. Bunun biyomalzemelerle ilgili kısmı 40 milyar dolar düzeyinde. Kabaca 11 milyon Amerikalının implant taşımakta oluşu, implantların yaşam kurtarma ve kalitesini yükseltmekteki katkısının büyüklüğünü gösterir. Uygulamaların çoğunda implantlar işlevlerini başarıyla yerine getirebilmektedirler. Bugün dünyada 75 milyon insan kontakt lens takıyor. Ortopedide yılda 200.000’den fazla kalça ve diz protezi kullanılıyor. Yapay damarlar yılda 100.000’den fazla kullanılırken kalp kapakçıkları buna yakın düzeyde (yılda 80.000 kadar) bir kullanım buluyor. Biyomalzemeler alanında dünya lideri konumunda olan ABD, bu liderliği kaptırma endişesiyle yılda 40-50 milyar dolar düzeyindeki araştırma fonunu tıbbi cihazlar endüstrisine aktarıyor. Bizim amacımız biyomedikal malzemeleri dışarıdan alan bir ülke olmaktan kurtulabilmektir. Bunun için ülkemizdeki bilgi birikimi de yeterlidir.”
İçinde herkes var
BIOMATEN, ODTÜ’de kuruldu ama Devlet Planlama Teşkilâtı’nda Gülhane Askeri Tıp Akademesi’ne OSTİM’den Harvard ve MIT’e yurt içinde ve dışında pek çok kurumla işbirliği yapılıyor. Avrupa Birliği’nin 6. ve 7. çerçeve programı da Avrupa ülkelerindeki ünivesitelerle ve diğer kurumlarla ortak çalışma için kaynak imkânı sağlıyor. Bu da BIOMATEN’in önünü açan en önemli unsurlardan birisi. Türkiye’nin önemli üniversitelerinde biyomedikal malzeme konusundaki bilgi birikimi de yabana atılacak gibi değil. Tek olumsuz faktör, memleket mensuplarının yerli malzeme karşısında duyduğu kuşku. Prof. Hasırcı, bu kuşkunun zamanla ortadan kalkacağına ve Türkiye’de üretilen organ ve dokuların örnek gösterileceğini düşünüyor.
Sefa Kaplan
