Stajını tamamlamış ancak ruhsatını henüz almamış bir avukatım. Helsinki Yurttaşlar Derneği Mültecilere Destek Programı altında staj yapıyorum. 5510'la GSS kapsamına alınan mülteci ve vatansızların primleri devlet tarafından mı karşılanıyor? Yoksa ödemeyi hasta yapıyor, daha sonra ilgili faturayla kuruma başvurup tarafına iade edilmesini mi istiyor? Ayşegül Adıyaman
5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu'nun 3'üncü maddesinin 27'nci bendinde, sığınmacı ve vatansızlar tanımlanmıştır. Bir kişiye sığınmacı (mülteci) denebilmesi için öncelikle İçişleri Bakanlığı'nın bu kişileri kabulü gerekir.
Aynı kanunun 60'ıncı maddesine göre; vatansızlar ve sığınmacılar, genel sağlık sigortalıdırlar ve herhangi bir sağlık veya sosyal güvenlik primi ödeme zorunlulukları olmadan SGK ile sözleşmeli tüm kamu ve özel hastanelerden diledikleri zaman sağlık yardımı alırlar.
KAYIT ŞART
Öte yandan, kanunun 61 'inci maddesinde, "...Vatansız ve sığınmacı sayıldıkları, korunma, bakım ve rehabilitasyon hizmetlerinden ücretsiz yararlanmaya başladıkları tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır ve ilgili kurumlarca kapsama alındığı tarihten itibaren bir ay içinde kuruma bildirilir" denilmektedir. Bu sebeple İçişleri Bakanlığı' nın, sığınmacı ve vatansız kabul ettiği kişileri SGK ya bildirmesi ve kurumun bu kişilerin bilgilerini aktive ettirmesi gerekir.
VATANSIZ VE MÜLTECİ SAYILMAYANLAR
Türkiye'de bulunan mülteci, sığınmacı ve vatansız olarak tanımlanmak için başvuruda bulunmuş ama talebi daha sonuçlanmamış bireylere yapılacak sağlık yardımları, 2006 Haziran Genelgesi ve Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen 1262 Sayılı Sağlık Destek Yardımları Programı Uygulama Esasları tarafından düzenlenmiştir. Başvuru sahipleri ile statü almış mülteci ve sığınmacıların tüm sağlık giderlerini kendilerinin karşılamaları esastır. Ancak kendi imkânlarıyla veya BM Yüksek Komiserliği aracılığıyla sağlık giderlerini karşılayamayan ve sosyal güvencesi de olmayanların sağlık giderleri, devletçe karşılanır.
Başvuru sahipleri, acil tedaviyi gerektiren durumlar haricinde, tedavi taleplerini öncelikle Yabancılar Birimi ne yapmalıdır. Talep değerlendirilip ilgili Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı na (SYDV) yazıyla bildirilir ve vakıf da sonuca bağlar. Bu başvurular, sağlık kuruluşuna gitmeden önce ya da tedavi sonuçlanınca hastane, ilaç, tıbbi malzemeye yönelik yapılan borçların karşılanması için de olabilir.
***
Kamuda tedavi bedava
Sığınmacı ve vatansızlar SGK' nın sağlık bilgisayarına kaydedilmeleri (aktive edilmeleri) sonrasında diledikleri kamu hastanesine gidip muayene ve tedavi olabilirler, özel oda ve özel tedavi istemiyorlarsa kendilerinden tek kuruş para istenmez.
ÖZELDE FARK ÖDERLER
Ancak muayene bedellerini eczanelerden ilaç alırken kendileri ceplerinden ödemek zorunda olup yatarak tedavilerde ödeme yükümlülükleri yoktur. Ceplerinden ödemeleri gereken rakamları daha sonra SYDV' den talep edebilirler, taleplerinin olumlu sonuçlanıp sonuçlanmayacağı SYDV' ye aitir. Ancak kamu hastanesi yerine SGK ile sözleşmeli özel hastanelere giderlerse hastanelerin sınıf ve derecelerine göre yüzde 30 ile yüzde 70 arasında değişen oranda ceplerinden fark (ilave) ücret ödemek zorundadırlar.
5510 Sayılı Kanun gereğince sığınmacı ve vatansızların ilaç ile protez-ortez araçlarından katılım payı alınmaması uygulaması yasal olarak tanınmış bir hak değildir. Diğer SGK' lılar gibi onlar da aldıkları ilaçların yüzde 20 sini ödemek zorundadır. Ödedikleri rakamları da belgelendirerek SYDV den talep edebilirler, taleplerinin olumlu sonuçlanıp sonuçlanmayacağı SYDV ye aittir.
***
Ali Tezel / BloombergHT
