Dizimizin bundan önceki bölümlerinde, genel olarak sosyal güvence sahibi vatandaşların sağlık hizmetlerinden hangi şartlarla yararlandıklarına değindik.
Sağlık Hizmetleri Rehberi-6
75 milyonluk ülkemizde 60,2 milyon kişi çalışan, emekli veya bunların hak sahibi sıfatıyla sosyal güvence kapsamında. Peki, geri kalan 14,8 milyon kişi sağlık yardımlarını nasıl alıyor? İşte bugün bu soruya cevap vereceğiz.
Baba yadigârı yeşil kart!
Herhangi bir sosyal güvencesi olmadığı gibi sağlık primi ödeme gücü de olmayan vatandaşlar için en kısa yol yeşil karta başvurmak. Türkiye yeşil kartı ilk defa 1992 yılında Süleyman Demirel hükümetiyle tanıdı. Hatta 001 numaralı ilk yeşil kart da Sayın Demirel'e verilmişti. Yani Türkiye için yeşil kart 'baba yadigarı' sayılır.
Elbette 1992 yılından günümüze kadar yeşil kart uygulamasında pek çok şey değişti. Bugün kaç kişinin yeşil kart kullandığına dair sağlıklı bir veri bulunmamakla birlikte, 9 milyona yakın olduğu tahmin ediliyor.
Kimler yeşil karta başvurabiliyor?
· Sosyal güvence kapsamında (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) çalışmayan veya emekli/dul/yetim aylığı almayanlar,
· Sigortalı olarak çalışmakla birlikte part time, çağrı üzerine veya ev hizmetlerinde çalışanlar, yani ayda 30 günden daha az sigortalı bildirilenler,
· Aile içi kişi başı geliri 265,5 liradan az olanlar
yeşil karta başvurabiliyorlar. Başvurular 1 Ocak 2012 tarihine kadar kaymakamlıklara, bu tarihten sonra ise doğrudan SGK müdürlüklerine yapılacak.
Diğer taraftan 2022 sayılı kanun kapsamında muhtaçlık veya özürlü aylığı almakta olan vatandaşlar da otomatikman yeşil kartlı sayılıyor. Bu kapsamda;
· 65 yaşını doldurmuş olup sosyal güvencesi bulunmayan yaşlılar,
· Engelliler ve bakıma muhtaç engelliler ile
· 18 yaşından küçük engelli çocuğu bulunan aileler
muhtaçlık aylığına başvurabiliyor. Halihazırda ülkemizde 1 milyon 350 bin kişi muhtaçlık aylığından ve dolayısıyla yeşil karttan yararlanıyor.
Yeşil kartlı hangi sağlık hizmetlerini alabiliyor?
Yeşil kart sahipleri herhangi bir sağlık sorunu yaşadıklarında;
· Aile hekimi veya sağlık ocağı gibi devlete ait birinci basamak sağlık kuruluşlarına doğrudan,
· Devlet hastanelerine doğrudan veya aile hekimi ya da sağlık ocağından sevkle,
· Yine devlete ait eğitim ve araştırma hastanelerine sevkle veya doğrudan,
· Acil hallerde ise, kamu hastanelerinde gerekli ve yeterli tedavi imkanlarının olmaması durumunda özel veya vakıf üniversitesi hastanelerine de başvurabilirler.
Örneğin X şehrindeki devlet hastanesine yanık şikayetiyle başvuran bir yeşil kartlı hasta, bu hastanede tedavi edilemezse, sevk formu doldurulmak suretiyle en yakın özel veya üniversite hastanesine gönderilebiliyor.
Torba kanundan yeşil kartlıya iyi haber!
Bugünkü uygulamada, kaymakamlıklar tarafından verilen yeşil kartlar, kart sahibinin herhangi bir sosyal güvence kapsamında çalışmaya başlamasıyla birlikte iptal ediliyor. Örneğin birkaç aylığına iş bulan bir yeşil kartlı, işten çık(arıl)ınca yeniden yeşil karta müracaat etmek durumunda kalıyor. Yani aynı bürokratik süreç yeni baştan başlıyor.
Bu durum, yeşil kartlıların iş aramada ve geçici işlerde çalışmada isteksiz davranmalarına sebep oluyor. Zira girdiği işte ne kadar çalıştırılacağını bilmeyen ve zar-zor yeşil karta kavuşmuş vatandaş, devamlılığı olan bir işi bulmadıkça çalışmamayı veya kayıt dışı (sigortasız) çalışmayı tercih ediyor.
İşte yeşil kartlılar için yaşanan bu handikap, önümüzdeki günlerde yasalaşacak olan torba kanundaki bir düzenlemeyle çözülüyor. Düzenlemeyle birlikte, işe yerleştirilen yeşil kartlının kartı iptal edilmeyip askıya alınacak. Bu kişi işsiz kalması halinde yeniden yeşil kart çıkarttırmak için uğraşmaksızın, vereceği bir dilekçeyle yeşil kartı tekrar aktif hale gelecek. Bu düzenlemenin hem işsizlik hem de kayıt dışı istihdamla mücadelede avantaj sağlaması bekleniyor.
Dul ve yetime yeşil kart alabilir miyiz?
Soru: Sadettin Bey, mahallemizde bir soba zehirlenmesi faciası yaşandı. Aynı ailede baba ile bir çocuk vefat ederken, anne ile bir çocuk sağ kaldı. Babanın sigorta primleri geride kalanlara aylık bağlanmasına yetmedi. Anne, evlere temizliğe giderek geçimini sağlamaya çalışıyor ve bildiğim kadarıyla sağlık güvenceleri de bulunmuyor. Acaba anne ve çocuk için yeşil kart verilebilir mi? Bunun için ne yapmak gerekiyor? Ferize Azatlı
Cevap: Ferize Hanım, öncelikle mahallenize ve size başsağlığı diliyor ve duyarlılığınız için teşekkür ediyorum. Yetim kalan çocuk 18 yaşından küçükse, zaten 18 yaşını dolduruncaya kadar sağlık güvencesi kapsamında olacak. Anne içinse hemen yeşil karta başvurulabilir. Ayrıca yeşil kart çıkıncaya kadar herhangi bir sağlık sorunları olursa, her ilde bulunan Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı'na başvurabilirler. Yeşil kart için kaymakamlığa başvuruda bulunmak yeterli.
Yeşil kartlıya özel hastane bakıyor mu?
Soru: Sadettin Bey, benim yeşil kartım var. Geçtiğimiz aylarda 'yeşil kartlıya özel hastane yolu açıldı' diye bir haber duyduk. Bu haber üzerine bir özel hastaneye başvurdum. Ancak böyle bir uygulama olmadığını, yeşil kartlıların sadece devlet hastanelerine başvurabildiğini söylediler. Acaba ben mi yanlış anladım yoksa hastanenin mi konudan haberi yok? D. Şamil Uyar
Cevap: Değerli okurum, haberi doğru duymuşsunuz fakat eksik anlamışsınız. Yeşil kartlılar için özel hastane yolunun açıldığı doğrudur. Fakat önce devlet hastanelerine başvuracaksınız. Eğer durumunuz acilse ve devlet hastanesi imkanları tedavi için elvermiyorsa, özel veya vakıf üniversitesi hastanesine sevkiniz yapılacak. Yani doğrudan özel hastaneye başvuru hakkınız yok.
Sadettin ORHAN
