Ülkemizde 1963 yılından buyana ‘sağlık idarecisi’ yetiştirilmektedir. Yakın zamana kadar sadece Hacettepe Üniversitesi çatısı altında bu eğitim verilmekte ve ülkemize ‘sağlık idarecisi’ kazandırılmakta iken günümüzde özel üniversitelerde ve diğer devlet üniversitelerinde de lisans düzeyinde bu eğitim verilir hale gelmiştir.
Yani ülkemizde ‘sağlık idarecisi’ yetiştiren yükseköğretim kurumları mevcuttur ve bu kurumların varlığı 1963 yılına kadar dayanmaktadır. Bu okullardan mezun olan sağlık idarecileri; sağlık kuruluşlarını yönetecek bilgisi, becerisi ve ideali olan, mesleği için gerekli ilke kavram bilgi ve becerilerle donanmış profesyonel sağlık yöneticileri konumundadırlar. Dolayısıyla; her kademede sağlık kuruluşunda orta ve üst düzey yöneticilik yaparak mesleklerini icra etmeleri ve ülkeye bu anlamda katkıda bulunmaları gerekir ve beklenir. Zira sağlık idarecisi yetiştirilirken; hukuk, iktisat, yönetim, muhasebe, işletme, gibi dersler ilk sınıflarda makro düzeyde verilir daha sonra da sağlık sektörüne spesifik olarak aşağıda sıralanan dersler ve stajlar uygulanır:
-Sağlık kurumlarında insan kaynakları yönetimi
-Sağlık yönetiminde araştırma yöntemleri
-Sağlık kurumları yönetimi
-Sağlık ve toplum
-Epidemiyoloji
-Türk sağlık sistemi
-Sağlık kurumlarında üretim ve işlemler yönetimi
-Sağlık kurumlarında finansal yönetim
-Sağlık kurumlarında kantitatif teknikler
-Sağlık kurumlarında maliyet muhasebesi
-Sağlık yönetiminde istatistik
-Sağlık kurumlarında örgütsel davranış
-Sağlık sigortacılığı ve geri ödeme sistemleri
-Sağlık sektöründe girişimcilik
-Sağlık kurumlarında bilgi sistemleri
-Sağlık kurumlarında pazarlama
-Sağlık yönetiminde etik
-Sağlık kurumlarında program planlama ve değerlendirme
-Uzun dönemli bakım hizmetleri yönetimi
-Sağlık ekonomisi
-Sağlık kurumlarında teknoloji yönetimi
-Sosyal politika
-Sağlık politikası ve planlaması
-Sağlık kurumlarında kalite yönetimi
-Sağlık hukuku
-Sağlık kurumlarında stratejik yönetim
-Sağlık yönetiminde iletişim becerileri
-Sağlık yönetiminde seminer vb. diğer dersler…
Yukarıda belirtilen dersleri almış, bu konularda donanımlı hale gelmiş sağlık idarecilerimiz varken ülkemizde sağlık kurum ve kuruluşlarını kimler yönetiyor dersiniz?
Maalesef sosyal güvenlik kurumlarında, hastanelerde, ilgili bakanlıkların merkez teşkilatlarında, sektörle ilgili sertifikasyon- belgelendirme kuruluşlarında ve irili ufaklı sağlık kuruluşları ile yan sektörlerinde sözü edilen sağlık idarecilerine pek rastlanamamaktadır. Belki bu konuda özel sektörün gerekçesi, yapılan sağlık yatırımının yönetimine yatırımcının kendisinin yön vermek istemesi ya da güvenebileceği bir akrabasını yönetime geçirmek istemesi olabilir. Ama ya kamu hastaneleri, kamuya ait kurum ve kuruluşların orta ve üst düzey yönetimi?
Sağlık sektöründe büyük yatırımlar yapan, dünyada sayılı cihaz ve ekipmanları hastanelerine alabilen, nitelikli hekimler istihdam eden devletimiz konu sağlık yönetimine gelince handikaplara yenik düşmektedir. Ülkemizde hastaneler incelendiğinde, hekimlik mesleğini icra edenlerin tıp fakültesi mezunu olduğu, hemşirelik hizmeti verenlerin hemşire diploması olduğu, sadece eczacıların eczacılık yaptığı, beslenme ve diyetetik hizmetleri sadece diyetisyenlerin verdiği vb. görülebilir. Doğru olan da budur, zira her biri ayrı ayrı profesyonellik gerektiren uzmanlık alanlarıdır. Siyasi görüşünden dolayı, birilerine olan yakınlığından dolayı, herhangi bir subjektif faktörden dolayı bir hastane çalışanının (örneğin şoförün, radyoloji teknisyeninin, evrak memurunun vs.) eczacı olma ihtimali yoktur, biyolog olma, fizyoterapist olma, hekim olma, diyetisyen olma vb. ihtimali yoktur. Ancak hastane müdürü veya hastane müdür yardımcısı olma ihtimali yani ‘sağlık idarecisi’ olma ihtimali son derece yüksektir. Çünkü sağlık yönetiminin de profesyonel bir alan olduğu, bu alanda doğru kişiler istihdam edilmezse kamu zararı oluşacağı, verimliliğin düşeceği, yatırımın istendik düzeyde amacı karşılayamayacağı henüz anlaşılamamıştır.
Özellikle hastanelerde hekim sayısının ortalama onda biri oranında sağlık idarecisi istihdam edip doğru ve etkin görevler bu kişilere verilmediği sürece mevcut kaos devam edecektir.
Ülkemiz sağlık politikalarına yön verenlerin ve istihdam politikalarını belirleyenlerin bu konuda liyakate, profesyonelliğe dikkat etmelerinin zamanı çoktan gelmiştir. Bu durum artık görmezlikten gelinemeyecek kadar önemlidir ve kamuya yön verenlerin bu konuda sorumluluk hissetmesi gerekmektedir.
Uzm.Vildan Değirmenci
Gaziantep Üniversitesi
Şahinbey Araştırma Uygulama Hastanesi
Hastane Müdürü
