Anayasa Mahkemesi, hükümetin, sağlık reformunun en önemli ayağı olarak gösterdiği, kamuoyunda “Tam Gün Yasası” olarak bilinen ve öğretim üyelerinin ve doktorların kamuda tam zamanlı olarak çalışmasını düzenleyen kanunun en kritik düzenlemelerini iptal etti.
Anayasa Mahkemesi, hükümetin, sağlık reformunun en önemli ayağı olarak gösterdiği, kamuoyunda “Tam Gün Yasası” olarak bilinen ve öğretim üyelerinin ve doktorların kamuda tam zamanlı olarak çalışmasını düzenleyen kanunun en kritik düzenlemelerini iptal etti. Yüksek Mahkeme, doktorlar ve öğretim üyelerinin kamuda çalışmaları zorunlu tutulan saati doldurduktan sonra özel muayenehane ve özel hastanelerde çalışmalarına olanak tanıdı. Sağlık Bakanlığı ise bu sürenin 8 saat olduğunu savundu. Mahkeme, döner sermaye gelirlerine performans kriteri getiren ve “ne kadar çok çalışırsan o kadar para alırsın” düzenlemesi olarak gösterilen hükmü de iptal etti. Mahkeme, tam zamanlı statüye geçmeyenlerin istifa etmiş sayılacaklarına yönelik hükmün de anayasaya aykırı olduğuna karar verdi. Ancak Sağlık Bakanlığı, yaptığı “Karar bize bağlı doktorları kapsamıyor” açıklaması ile kafaları karıştırdı. Buna karşılık Yüksek Mahkeme kaynakları ve Sağlık Emekçileri Sendikası, kararın tüm doktorları kapsadığı görüşünde.
Sağlık Bakanlığı’nın büyük önem verdiği ve Türk Tabipleri Birliği başta olmak üzere doktorların yoğun itirazına rağmen ısrarcı olduğu kanunda, şu düzenlemeler yer alıyordu:
- Üniversitede görevli öğretim üyeleri 1 Ocak 2010’dan itibaren 1 yıl, kamuda çalışan doktorlar 6 ay içerisinde özel muayenehaneleri veya çalıştıkları kurumlar arasında seçim yapacak.
- Döner sermayeden personele bir ayda yapılacak ek ödemenin tutarı, o personelin bir ayda eline geçen maaş tutarını; klinik şefleri ve şef yardımcıları ile uzman tabip kadrosuna atanan profesör ve doçentlerde yüzde 800’ünü geçemeyecek.
- Öğretim elemanları, üniversitede devamlı statüde görev yapacak. Bu durumda, üniversitelerin tıp fakültelerinde görev yapan öğretim elemanları da tam gün çalışacak. Öğretim elemanları, başka yerlerde ücretli veya ücretsiz çalışamayacak, ek görev yapamayacak.
- Öğretim üyesi haftada asgari 10 saat ders vermekle yükümlü olacak. Öğretim görevlisi ve okutman ise haftada asgari 12 saat ders verecek.
- Kamuda çalışmaktayken 26.5.1995-01.1.2010 arasında istifa eden doktorlar da geri dönerek resmi hastanelerde tam gün çalışabilecek.
Mahkemeden yasanın özüne değişiklik geldi
Anayasa Mahkemesi, CHP’nin, bu düzenlemelerin iptali istemiyle açtığı davada, kararını dün açıkladı. Yüksek Mahkeme, yasanın özünü oluşturan, kamuda çalışan doktor ve öğretim üyelerinin eşzamanlı olarak muayenehane ve özel hastanelerde çalışmalarına engel oluşturan düzenlemeleri iptal etti.
3’e karşı 8 oyla iptal
Yüksek Mahkeme, kanunun “can damarı” olarak gösterilen, öğretim elemanlarının yükseköğretim kurumlarından başka yerlerde çalışamayacaklarına ilişkin hükmü 3’e karşı 8 oyla iptal etti. İptal edilen maddede öğretim elemanlarının, yükseköğretim kurumlarından başka yerlerde ücretli veya ücretsiz, resmi veya özel başka herhangi bir iş göremeyecekleri, ek görev alamayacakları ve serbest meslek icra edemeyecekleri hükme bağlanıyordu. Düzenlemede öğretim elemanlarının sadece YÖK Kanunu ile diğer kanunlarda belirlenen görevler ile telif hakkı alabilecekleri işleri yapabilecekleri belirtiliyordu. İptal kararı, gerekçeli kararın Resmi Gazete’de yayımlanması ile yürürlüğe girecek.
Haftada 10 saat ders
Mahkeme, aynı maddede yer alan, “Öğretim elemanları üniversitede devamlı statüde görev yapar” hükmü ile “Öğretim üyesi, kadrosunun bulunduğu yükseköğretim birimi ile sınırlı olmaksızın ve ihtiyaç bulunması halinde görevli olduğu üniversitede haftada asgari on saat ders vermekle yükümlüdür. Öğretim görevlisi ve okutmanlar ise, haftada asgari on iki saat ders vermekle yükümlüdür” düzenlemesini ise iptal etmedi.
Buna göre, öğretim elemanları, günde 2 saat derse denk gelen, haftalık 10 saatlik ders zorunluluğunu tamamladıktan sonra özel hastaneler ya da muayenehanelerinde de çalışabilecek. 10 saati tamamlayan öğretim üyesi, “devamlı statüde” kabul edilecek.
Muayenehaneler kapanmayacak
Mahkeme, doktorlar, diş doktorları ve uzman doktorların kamu kurum ve kuruluşları, özel üniversite hastaneleri, özel hastaneler ve muayenehanelerden yalnızca birinde çalışabileceklerine ilişkin hükmü 2’ye karşı 9 oyla iptal etti. Yüksek Mahkeme, telafisi imkansız zararlar doğmaması için, düzenlemenin yürütmesini de durdurdu. Buna göre, doktorlar, muayenehanelerini kapatmak zorunda kalmayacak ve kamuda çalışması zorunlu saati doldurduktan sonra özel hastane ya da muayenehanesinde çalışabilecek.
İstifa zorunluluğu kalktı
Yüksek Mahkeme, 1 Ocak 2010’dan itibaren kısmi statüde görev yapmakta olan öğretim üyelerinin, 1 yıl içinde devamlı statüye geçmek için başvurmamaları halinde kamudan istifa etmiş sayılacaklarına yönelik düzenlemeyi de iptal etti. Buna göre, statü değiştirmeyen öğretim üyeleri de “devamlı statüde” sayılacak.
Döner sermaye kurtuldu
Mahkeme, Sağlık Bakanlığı’na bağlı sağlık kurumları ile rehabilitasyon tesislerindeki döner sermaye gelirlerinden personele bir ayda yapılacak ek ödemenin tutarını maaş ve ödemelere göre hesaplanacak bir oranda sınırlayan hükmü de oybirliği ile iptal etti. Bu hükümle döner sermaye ödemeleri klinik şefleri ve şef yardımcıları ile uzman tabip kadrosuna atanan profesör ve doçentlerde aylık tüm maaş ve ödemelerinin yüzde 800’ünü, uzman doktorlarda yüzde 700’ünü, pratisyen doktorlarda yüzde 500’ünü, idari sağlık müdür yardımcısı, hastane müdürü ve eczacılarda yüzde 250’sini, başhemşirelerde yüzde 200’ünü, diğer personelde ise yüzde 150’sini geçemiyordu. Karar, gerekçeli kararın Resmi Gazete’de yayımından 9 ay sonra yürürlüğe girecek. Bu tarihe kadar, iptal edilen hüküm uygulanacak. Geçen sürede, hükümet, döner sermayeler konusunda yeni bir düzenleme yapmak zorunda kalacak. Yüksek Mahkeme, kanunun diğer hükümlerinin iptali istemlerini ise reddetti. Bu düzenlemeler yürürlükte kalacak.
Bakanlıkla mahkeme çelişti
Sağlık Bakanlığı, Anayasa Mahkemesi’nin hükmünün öğretim üyeleri ile sınırlı olduğunu, kamuda çalışan hekimlerin muayenehane açamayacağını açıkladı. Yüksek Mahkeme’den bir kaynak ise, “Biz, kanunun 7. maddesini iptal ederken, kamudaki bütün doktorları kapsamasına yönelik bir karar verdik. Bize göre, bakanlığa bağlı doktorları da karar bağlar. Aksi yorumlar yanlıştır. Bunu gerekçeli kararda da açıklayacağız” dedi.
