Ekonomik durumu ya da giyim tarzı ne olursa olsun, hemen hemen herkesin yüzünü süsleyen bir aksesuvar güneş gözlüğü. İnsanın yüzüyle özdeşleşen, giyimine bir anda ‘tarz’ katan, hatta bazılarının mevsim ne olursa olsun, onu takmadan çıkmayı aklına bile getirmediği bu sihirli çerçeve, yüzyıllardan beri hayatımızda. Stil ikonu Victoria Beckham, gece- gündüz hatta kapalı mekanlarda bile güneş gözlüğüyle gezmesinin nedenini şöyle açıklıyor: “Yüzümde patlayan onlarca paparazzi flaşından korunmak kadar, insanlarla göz temasından kaçınmak için takıyorum. O sıradaki ruh halimin bilinmesini istemiyorum.” Benzer bir biçimde milyarder işadamı ve işletmeci Flavio Braitore de ünlü mavi camlı gözlüklerinden neden vazgeçmediği sorulduğunda “Eğlence sektörüne ilk başladığım sırada çekingen olduğum için gözlüklerin ardına sığınmıştım. Zamanla benim kadar ünlü oldular. Benim bir parçam haline geldiler. Sokağa belki ayakkabısız olarak bile çıkabilirim, ama gözlüksüz asla!” cümleleriyle, ünlü çerçevelerine olan bağlılığını anlatıyor.
Çıkış noktası bile imaj
Güneş gözlüğünün yaratılış nedeni de, bu ünlülerin söylemleriyle benzerlik taşıyor. Öyle ki 12’nci yüzyılda Çin’de dünyaya gelen güneş gözlüğünün yaratılmasındaki neden, güneş ışığını engellemenin yollarını aramak değildi. Zira ateşte dumanın isi ile kararttıkları camların, UV ışınlarından korunma gibi özellikleri yoktu. Hatta bu koyu camlarla insanın önünü görmesi bile oldukça zordu. Çinli yargıçlar ve hükümdarlar, gözleri görünmesin, tepkileri ve düşünceleri gözlerinden belli olmasın diye koyu renkli gözlükler takıyorlardı. Furya daha sonra zengin kesim arasında da yayıldı. Böylelikle güneş gözlüğü ‘imaj alanındaki’ görevine kavuşmuş oldu.
1430 yılında Çin’den İtalya’ya transfer olan güneş gözlüğü, burada da varlıklı kesim tarafından kullanılmaya başlandı. 18’inci yüzyılın başında James Ayscough, görüş bozukluklarını gidermek için mavi-yeşil renkte camlar kullandı. Ancak güneş ve gözlük arasındaki ilişki o dönemde de kurulmuş değildi.
Savaşta da işbaşında
Güneş gözlüklerinin günlük yaşamın bir parçası olarak yerini alması, yirminci yüzyılın başına rastlıyor. 1929’da Sam Foster adlı bir girişimci, şirketi ‘Foster Grant of Atlantic City’ adlı markayı taşıyan tarihin ilk güneş gözlüğü koleksiyonunu hazırlayıp, Amerika’da satışa sundu. Böylelikle güneş gözlükleri, ilk defa plajla tanıştı. 1936’da Polaroid camların keşfedilmesiyle, güneş gözlükleri ‘sağlık’ alanındaki işlevine kavuşarak, UV ışınlarından gözleri korumaya başladı. Bunu fırsat bilen Foster Grant şirketi, iddialı bir reklam kampanyasıyla güneş gözlüğünün hem imaj hem sağlık olarak gerekliliğini ortaya koydu. Renkli çerçeveler dünya çapında kapışıldı.
Güneş gözlükleri, savaş döneminde de farklı stillerde karşımıza çıktı. Ray-Ban, 1936’da İkinci Dünya Savaşı’nda pilotların kullanması için ‘Aviator’ stili güneş gözlüklerini icat etti. Çerçevenin özelliği güneş ışınlarının göze temasını sıfıra indirmesiydi. Michael Jackson’ın seksenlerde yeniden ‘in’ haline getirdiği çerçeve, günümüzde de en beğenilen gözlük modellerinden biri. 1950’li yıllarda Audrey Hepburn, Marilyn Monroe gibi Hollywood yıldızlarının seçimleri, dönemde satış rakorları kırdı. Geniş ve kedi gözü formlu ‘retro’ modeller 2011 yazına da damgasını vurdu.
