Kanser tanısı almak, hasta ve yakınlarına sırasıyla şok, tepki, direnme ve uyum süreçlerini beraberinde getiriyor. Uzmanlar, bu süreci kolaylaştırmak için hastanelerde kanser destek gruplarının kurulmasını öneriyor.
Kanser tanısı konan kişilerde farklı tepkiler ortaya çıkıyor. Genellikle ölüm ve yoğun acı çekme olarak algılanan kanser, kişinin psikolojik olarak krize girmesine neden olabiliyor. Kriz, aslında bir süreç. Kriz sürecinde hastaların verdikleri, ortak ve genel olarak değerlendirilebilecek tepkiler var.
İlk aşamadaki en yaygın tepki; şok ve inanmama. Bu reddedişin nedeni, çoğu zaman kazanamayacakları ya da katlanmalarının güç olduğu gerçek durum karşısında hissettikleri kaygı ve panik duyguları. Gerçeği reddederek bu 'korkunç' olduğu düşünülen durumdan kurtulduklarını düşünüyorlar.
İkinci aşamada kızgınlık ve depresyon görülüyor. Genellikle "Niye ben?" ile başlayan cümlelerle kızgınlık ve isyan hissine kapılıyorlar. Eğer kızgınlık yeterince ifade edilemiyorsa, depresyonun gelişme riski yükseliyor. Bu dönemde; kaygılanmak, iştahsızlık, dikkat dağınıklığı, huzursuzluk gibi tepkiler görülüyor.
Kanser, tek başına olumsuzlukları çağrıştıran bir sözcük. Pek çok kişi kanser kelimesi geçen cümleleri duymaktan bile rahatsız oluyor. Acıbadem Maslak Hastanesi'nden Klinik Psikolog Esra Başöz, kanser tanısı alan hastaların genellikle olumsuz tepkiler vermesinin beklenen bir durum olduğunu söylüyor: "Çünkü kanser tanısı konan kişiler önemli ve ciddi risklerle karşı karşıya kalıyorlar. Hastalıkla beraber ekonomik gücünü, işini kaybetme gibi günlük hayatının değişmesi gündeme gelebiliyor. Ancak daha da önemli olan; herhangi bir organını, organının işlevini ya da yaşamını yitirme olasılığı oluyor. Bu yüzden tanı, tedavi ve bakım sürecinde hasta ve hasta yakınları ile yakın bir iletişim kurulmasını öneriyoruz. Tedavi başında hastalara, doktor ve uzman hemşireler tarafından eğitim veriliyor. Hasta yardım talep ettiğinde uzman bir psikologa yönlendiriliyor. Onkoloji hemşireleri de tedavi sırasında hasta veya hasta yakınlarının ihtiyaçları olduğunu fark ettiğinde psikolojik destek almaları konusunda öneri getirebiliyor. Hastaların psikolojik uyumu ve tedavi sonrası sosyal yaşama ve çevreye adaptasyonu için klinik psikolog rehberliğinde Kanser Destek Grupları oluşturuluyor."
Psikolojik sorunlara karşı
Kanser tanısıyla birlikte gelen olumsuz düşünceler ve tedavi sürecindeki belirsizlik, kişinin var olan uyum sağlama mekanizmalarını sarsıyor. Dolayısıyla bu mekanizmaların yeteri kadar kullanılmasını da engelleniyor. Kanser tanısı alan kişinin geleceğe yönelik beklentileri, planları bozulabiliyor. Kişi hayatı üzerinde sahip olduğu gücü yitirdiğini hissetmeye başlıyor. Bunun sonucunda, korku, kaygı, çaresizlik gibi duygular yaşanması mümkün oluyor. Kanser tanısının alınmasıyla birlikte gelen bütün bu zorlu süreçler kişinin psikolojik olarak yıpranmasına ve bazen de psikolojik bir bozukluk yaşamasına neden olabiliyor.
Yeni hobiler edinin
Kanser hastaları, doktorları tarafından farklı bir şekilde yönlendirilmedikçe, mümkün olduğunca hayatlarını eskiden olduğu gibi sürdürmeli ve mümkünse hayatlarına yenilikler katmalılar. Bu yenilik; daha önce görülmemiş bir yerin görülmesi, yeni bir aktivite edinmek ya da yeni insanlar tanımak olabilir.
Depresyon ve kaygı bozuklukları
Kanser hastalarında en çok görülen psikolojik bozukluklar; depresyon ve kaygı bozuklukları. Bu kaygılar sebebiyle birçok kişi kanser tanısını kabullenmekte zorlanıyor ve kanser hastası olduğuna inanamıyor.
Olumlu düşünmek
Eğer bir kanser hastası kendisini devamlı mutsuz hissediyorsa ve eskiden zevk aldığı şeylerden artık zevk alamıyorsa profesyonel yardım almalı. Aksi durumda, hasta psikolojisine girip hayata küsmek, tedaviyi de olumsuz bir şekilde etkileyebiliyor. Olumlu düşünmek bağışıklık sistemini de olumlu etkiliyor. Ancak bu durum, 'kendimi hiç kötü hissetmemeliyim, kötü bir şey düşünmemem lazım' şekilde algılanmamalı. Herkesin kendini nedenli-nedensiz kötü hissettiği zamanlar olabilir. Önemli olan kötü hissedilen zamanların mümkün olduğunca azaltılmaya çalışması.
Artık daha güçlüsünüz
Kanser hastalığı insanları sadece olumsuz yönde etkilemiyor. Kanser hastaları bu hastalıkla baş ederken, fark etmeseler de daha güçlü bir insan olmayı öğreniyorlar. Hatta tedavisi biten kanser hastaları, yaşamlarını eskisinden bile daha kaliteli ve zenginleşmiş bir şekilde sürdürebiliyorlar.
