Topuk kanıyla teşhis hayat kurtardı

Lütfi ERDOĞAN / Habertürk

Doğumdan kısa süre sonra topuklarından zorunlu olarak alınan kan, birçok bebeğin hayatını normalleştirdi. Zeka geriliği ve cücelik teşhisi konulan 300 bebek, basit ilaç tedavisiyle sağlıklı bir hayata kavuştu.

Türkiye'de, bebeklerin topuk kanı uygulaması 1987 yılında başladı. Alınan topuk kanlarıyla fiziksel büyümeyi engelleyen 'konjenital hipotiroidi' ve zeka sorunları yaratan 'fenilketonüri' (PKU) hastalıklarının teşhisini sağlıyor.

2011'de doğan 1 milyon 266 bin 785 bebeğin topuk kanları incelemeye alınarak hastalık riski taşıyan 154 bebek için tedavi uygulandı. Erken teşhis sayesinde 2011'de 154, 2012'deyse 300 minikte bu iki hastalık teşhisi yapıldı.

BEBEKLER İŞARETLENİYOR

Her aşaması büyük bir titizlikle yürütülen projenin uygulama süreci ise şöyle işliyor: "Bebeklerden alınan kan, sağlık müdürlüklerinde toplanıyor. Haftada bir kez İstanbul ve Ankara'daki Refik Saydam Hıfzıssıhha merkezlerine gönderilen numuneler, kimlik bilgileriyle birlikte bilgisayara kaydediliyor. Laboratuvar incelemelerinin ardından hastalık riski taşıyan bebekler işaretleniyor. 15 gün içinde il sağlık müdürlükleri, bu bebeklerin anne-babalarını telefonla arayarak bilgilendiriyor. Ardından da basit ilaç tedavilerine başlanıyor."

GÜNDE 10 BİN KAN ÖRNEĞİ

Günde ortalama 10 bin kan örneğinin bulgularını ortaya koyan ekip, 1 milyon 279 bin kanı titiz biçimde incelemeye alıyor. 81 ilden İstanbul ve Ankara'ya gelen topuk kanları incelenirken, kuşku belirince yılda yaklaşık 10 bin bebekten ikinci kez kan isteniyor.

Cücelik ve zeka geriliği tiroid hormonlarının yeterince salgılanmaması sonucu çocuklarda ortaya çıkıyor. Topuk kanıyla tiroid hormonu eksikliği belirlenebiliyor. Tedavisinde tiroid hormonu eksik olan bebeklere ağızdan tiroid hormonu veriliyor. Bu ilaç eczanelerde 1-2 TL'ye satılıyor. Topuk kanıyla saptanan öteki hastalık 'Fenilketonüri' sözkonusu olunca, özel diyetler yapılıyor, zeka geriliğinin önüne geçiliyor.

FENİLKETONÜRİ (PKU) ve NEDİR?

Aile geçişli metabolik bir hastalık olan Fenilketonüri, bir tür protein allerjisi. PKU'lular, çok özel diyetler yapmak zorundalar. Aksi halde, çocuğun gelişmekte olan beyninin hasar görmesi ve ileri derecede zihinsel özürlü olması kaçınılmaz.

Konjenital Hipotiroidi ise, hormonal

Teşhis edilen bebek sayısı

2007: 400
2008: 246
2009: 202
2010: 200
2011: 154
2012: 300