Uyuyan virüse dikkat!

Çok kişiyi sık sık tekrarlamasıyla rahatsız eden uçuk konusunu dermatolog doktor Yıldız Dizdaroğlu Özden ile konuşuyorduk. Dr. Yıldız’ın uçuk hakkında anlattığı ilginç bilgileri aynen naklediyorum.

Uçuk genellikle dudak, ağız ve burun delikleri çevresinde çıkan Herpes simplex veya HSV- 1 adı verilen virüsün neden olduğu hastalıktır. Dudağınızda bir gerginlik, kaşıntı, yanma hissinin ardından küçük, içi sıvı dolu kabarcıklar, şiddetli ağrı ve şişme varsa büyük ihtimalle uçuğa yakalandınız demektir. Bu kabarcıklar konuşurken, gülerken, yiyip içerken acı verir. Kabarcıklar patlayarak yaralar oluşur. Bu dönemde uçuk çok ağrılıdır. Tedavi edilmediğinde bir - iki haftada iyileşir. Zamanla kuruyup çatlar. Kabuklanmayla birlikte yaralar küçülmeye başlar. İyileşme döneminde uçuk üstünde oluşan kabuk düşer, yerine kuru ve gergin bir doku oluşur.
Uçuk virüsüyle genellikle her insan daha küçük yaşlarda tanışır. Herpes virüslerinin ortak özelliği, insan vücudundaki sinir hücrelerinde yaşam boyunca bir tür ‘uyku durumunda’ kalabilmeleridir.

Bağışıklığa dikkat!
Herpes simplex virüsü vücuda girip ilk enfeksiyonunu yaptıktan sonra o bölgeye yakın sinir hücrelerine yerleşir ve uçuk oluşmasını tetikleyen faktörler devreye girene, yani vücudun zayıf düştüğü ana kadar orada kalır. Bağışıklık sistemi zayıfladığında yeniden bir uçuk oluşabilir.

ÇOĞU TÜKÜRÜKLE BULAŞIR
Uçuğa neden olan Herpes simplex virüsleri toplumda yaygın olarak bulunur. Çoğunlukla tükürükle bulaşır. Virüsler öpüşme gibi yakın temas sonucunda deri ve mukozalardaki küçük çatlaklardan vücuda girer. Bir kişide hastalık olmasa bile virüs o kişiden başkasına bulaşabilir. Uçuk, ön belirtileri ile açık yaranın kapanması süresi arasında bulaşıcıdır. Uçuğu olan bir kişinin kullandığı havlu, bardak, çatal, kaşık vb. eşyalarla ve uçuklu kişinin öpmesi sonucu bulaşır. Uçuğa dokunulursa yüzün diğer bölümlerine, vücudun diğer bölgelerine (genital bölge gibi) bulaştırılabilir. Uçuğa dokunulursa eller çok iyi yıkanmalıdır. Uçukluyken gözlere dokunmaktan kaçınılmalıdır. Kadınlar makyajlarını temizlerken dikkat etmelidir. Özellikle bebekler, çocuklar öpülmemeli, yakın temastan kaçınılmalıdır.

UÇUKTAN NASIL KORUNULUR?
- Ön belirtiler (karıncalanma, kaşınma, yanma, sızlama) hissedildiğinde doktorunuzu arayarak tedaviye (antiviral krem) en kısa zamanda başlayın.
- Öncelikle uçuğun nüks etmesine sebep olan durumlardan sakınmak gerekir. Strese bağlı olarak gelişiyor ise stresi azaltacak gevşeme tekniklerini öğrenin. Yorgunluk ve uykusuzluk sebep ise dinlenin ve uykunuza dikkat edin.
- Yazın güneşte kalıyorsanız dudaklarınızı ve yüzünüzü şapkayla güneşten koruyun.
n Bağışıklık sisteminiz zayıfsa veya sıklıkla uçuk geçiriyorsanız doktorunuzla görüşerek antiviral tabletler kullanabilirsiniz.

ZONA VE UÇUK ARASINDAKİ FARK
Uçuk virüsü direnç düşüklüğünde veya yandaki etmenler gerçekleşince tekrarlayabilir. Bu virüsler suçiçeği ve zona gibi hastalıklara neden olan herpes zoster’le yakın akraba olup, aynı değildir. Uçuğa neden olan Herpes simpleks enfeksiyonlarından sonra zona denilen hastalık gelişmez. Bu nedenle uçukla zona akraba olsa da aynı hastalık değildir ve birbirini takip etmez.
Zona, suçiçeği hastalığından sonraki, herpes zoster virüsünün yaptığı ikinci enfeksiyon tablosudur. Bu kişiler muhakkak daha önce suçiçeği geçirip virüsü vücudunda bulundurduğu için zona geçirir. Önce herpes zoster virüsü vücuda girer ve suçiçeği hastalığını yapar, sonra vücutta gizlenir ve seneler sonra zona olarak ikinci kez ciltte bölgesel bir hastalık olarak ortaya çıkar.

TETİKLEYEN FAKTÖRLER
- Stres
- Ateşli hastalıklar, soğuk algınlığı, grip
- Güneş ışınları ve ultraviyole ışınlar
- Hormonal değişimler (hamilelik, adet dönemi)
- Yorgunluk ve uykusuzluk
- Diş müdahaleleri (diş çekimi, dolgu vb.)
- Başka enfeksiyonlar
- Alkol
- Anemi
- Kanser tedavisi sırasında direnç düşüklüğü
- Ağır şeker hastalığı
- Çeşitli hastalıklarda kullanılan streoid tedavisi