'Yetim İlaçları' eczacılar üretecek

Büyük ilaç şirketlerinin fiyatı ucuz olduğu veya çok küçük bir hasta grubu tarafından kullanıldıkları için üretmedikleri, temininde güçlük çekildiğinden 'yetim ilaç' denilen tiroid, kanser ve kalp gibi yaşamsal ilaçları bulamayan hastalara iyi haber eczacılardan geldi. Eczanede üretilen 'majistral ilaçların' üretimi için proje geliştiren EDAK Ecza Kooperatifleri, uzun vadede 'yetim ilaçların' bile eczanelerce üretilerek uygulamayı tüm Türkiye'ye yaymayı, bu yönde örnek olmayı hedefliyor.

EDAK Ecza Kooperatifleri Yönetim Kurulu'nun gündemine aldığı 'eczane laboratuvarlarını canlandırma' projesi kapsamında ilk olarak 'eczanelerde üretilen ilaç' anlamına gelen 'majistral ilaçların' hastaya ulaşması için doktorun reçete etmesi, yazılımdaki düzenlemeyle sağlanacak. Bu doğrultuda sık kullanılan 'Rx Media Pharma' adlı programın içine majistral ilaçlar 'gömülürken' pilot uygulamayı başlatacak EDAK, standart hammadde temin ederek eczanelere iletecek. Kısa vadede 'asli görevleri' olan ilaç üretimini 'kişiye özel' olarak gerçekleştirecek eczacılar, uzun vadede 'yetim ilaçları' kullanmak zorunda olan birçok hastanın da ilaç bulamama derdine derman olacak.

Projeyi uygulamalarının ardından ülkedeki tüm eczanelere yayılmasını istediklerini kaydeden EDAK Ecza Kooperatifleri Yönetim Kurulu Başkanı Eczacı Emre Bacanak, 'yetim ilaçlar' için Sağlık Bakanlığı ile Türk Eczacılar Birliği'nin bir üretim tesisi kurmasını hedeflediklerini, ancak kendilerinin de eczane laboratuvarlarını aktifleştirmek için çalışma yürüttüğünü dile getirdi. Projenin detaylarını anlatan Emre Bacanak, "Bizim projemizde eczacıların elle, laboratuvar şartlarında yaptığı majistral ilaçların üretimi yer alıyor. Bu sistemde tüm sorumluluk eczacıda. Eczacıların bizzat hazırladığı hastaya özel ürünler olması ve hastayla iletişimde doğru bir çözüm olduğu için Almanya başta olmak üzere pek çok ülkede kullanılıyor" dedi.

ÖRNEK ÜLKE ALMANYA'DA ARAŞTIRMA YAPILIYOR

Bu yönde EDAK olarak bir yazılım hazırladıklarını, Prof. Dr. Levent Üstünes'in eczanelerin yüzde 70'inde kullanılan 'Rx Media Pharma' adlı yazılımın içine majistral tarifeleri içeren bazı formülasyonları gömmek istediklerini anlatan Bacanak şöyle konuştu:

"Bunun için Almanya'da araştırmalar yaptık. Yazılım içine koyunca majistral ilaçları doktorların da görmesi sağlanacak. Biz de standart hammaddeleri temin edip EDAK eczanelerinde üretim yapılmasını sağlayacağız. Şu anda piyasada olmayan ilaçların eczanelerce üretilmesi gibi bir teminatımız henüz yok. Önce emeklemek lazım. Zaman içinde yetim ilaçlar da mutlaka devreye girecek, ilaç bulamayan hastalara da bir ölçüde çözüm bulunabilecektir ama, önce pilot uygulamayı başarıyla sonuçlandırma, sonrasında EDAK eczanelerinde yaygınlaşma ve nihayetinde Türkiye'deki diğer kurumlar örnek olarak tüm eczanelerde laboratuvarları aktif kullanmaya öncü olma gibi hedeflerimiz var. Çünkü büyük ilaç firmaları kar edemedikleri işlere girmek istemiyorlar. Ancak halk sağlığı da bunu kaldırmaz. Bunu küçük yapılarda yapmak daha doğru."

OLGUNSOY: YAŞAMSAL İLAÇLAR SIRF UCUZ OLDUĞU İÇİN ÜRETİLMİYOR

Öneriyi yeniden gündeme getiren Eczacı ve Ege Bölgesi Sanayi Odası (EBSO) Meclis Üyesi Enver Olgunsoy da, eczacının asıl işlevinin zaten üretim olduğunu vurgulayarak şunları söyledi:

"Yaşamsal öneme sahip ilaçlar sırf ucuz oldukları için üretilmiyor. Onkoloji, tiroid ve kalp gibi riskli hastalar da sürekli ilaç bulma sıkıntısı yaşıyor. Bu yüzden eczane laboratuvarlarının canlandırılması gerekiyor. Burada üretilen ilaçlar cirosal katkının yanında, sanayi tarafından üretilmeyen veya üretilemeyen bir takım ilaçlar, EDAK çatısı altındaki eczanelerde üretilebilir. O nedenle Sağlık Müdürlüğü kontrolleri için yasak savma adına düzenlenmiş laboratuvarlarımızla barışma, onları tekrar düzenleme zamanıdır. Eczacı sadece SGK'nın kontrol memuru olmamalıdır. Asli işlevi ilaç üretimini göz ardı etmemelidir."

'YASAL SORUN YOK, REÇETEYE YAZILMASI YETERLİ'

Eczanelerde üretilen ve 'majistral ilaç' adı verilen bu ilaçların hastaya ulaşma konusunda değerlendirme yapan Olgunsoy, "Geri ödeme için de yasal bir sorun yok. Bu bütçe uygulama talimatı içinde vardır. TEB'in majistral ilaç tarifesi üzerinden fiyatlandırılarak ödemesi yapılır. Eczacının yasal yetkisi vardır. Sadece hekimlerin reçetelerinde yazması gerekiyor" dedi.

'DEVİR KİŞİYE ÖZEL İLAÇ DEVRİ'

Eczacılar arasında 'küçük hasta gruplarının kullandığı ilaçlar' anlamına gelen 'yetim ilaçlar', kişiye özel ilaçlar, yeni ilaçlar ve raf ömrü olmayan ilaçların ilaç sanayisi tarafından gerektiği şekilde sunulmadığına da dikkat çeken Olgunsoy, şöyle devam etti:

"Son zamanlarda ucuz olduğu için 'kurtarmıyor abi' denilerek üretilmeyen, ancak yaşamsal öneme sahip ilaçlar eczanelerde majistral ilaç olarak kolaylıkla üretilebilir. Devir kişiye özel ilaçlar devri. Bu yüzden majistral ilaçların yurtdışı örnekleri tercüme edilerek ve yerel ilaveler yapılarak özel formüller biraraya getirilebilir. Bu tür ilaçların hekimler tarafından yazılması için de Levent Üstünes hocanın 'Rx Media Pharma' Programının içine bu formüller gömülebilir. EDAK tarafından örnek uygulama ve denetim mekanizması geliştirilebilir. Bu sayede hem eczacının hem hastanın yüzü gülerken, cari açıkta önemli pay tutan ilaç ithalatının azalması da sağlanarak ülke ekonomisine katkı yapılabilir."

'ALMANYA, BELÇİKA'DA TIKIR TIKIR YÜRÜYOR'

Almanya'daki sistemle ilgili olarak da bilgi veren Olgunsoy şunları kaydetti:

"Sistem Almanya, Belçika gibi ülkelerde tıkır tıkır yürüyor. Almanya'nın ilaç sanayisi çok mu kötü de bu yöntemi kullanıyorlar? Eczanelere Almanya'da günde ortalama 6 laboratuvar ilacı başvurusu oluyor. 2011'de Alman eczanelerinde 15 milyon majistral ilaç sosyal güvenlik kurumuna fatura edilmiş. Bunların yüzde 17'si kanser ilaçları. 200'e yakın eczane onkolojik ilaçları hazırlama yetkisine sahip. İlaç başı 6.1 Euro yazdıktan sonra üzerine içerik maliyetleri de eklenerek SGK'ya faturalanıyor."