HAZAL ATEŞ/Sabah

Emeklilikte 'ikramiye', işsiz kalındığında 'güvence', işine haklı neden olmadan son verildiğinde ödenmesi gereken 'tazminat' olan 'kıdem' sisteminde yeni bir sayfa açılıyor. Hükümet, dünya örneklerini inceledi, toplumun nabzını tuttu. Sıfır mağduriyet sözünü tutarak 79 milyonu kucaklayan bir kıdem modeli ortaya koydu. Hazırlanan devlet güvenceli yeni sistemle yüzde 8 olan kıdem alanların oranı yüzde 100'e çıkarılacak. İsteyen toplu para alacak, isteyen parasını sistemde bırakıp yüksek maaş alacak. Sendikaların iddia ettiği gibi bir yıl çalışmaya karşılık 30 günlük brüt ücret tutarındaki tazminatın miktarı azalmayacak.

% 66'SI TAZMİNAT ALMIYOR

Çalışma Genel Müdürlüğü'nce 81 ilde gerçekleştirilen anket sonuçları Türkiye'de çalışanın iş güvencesi olarak gördüğü kıdem gerçeğini gözler önüne serdi. Buna göre işveren tarafından işine son verilen her üç kişiden biri kıdem tazminatı alamıyor. İşten ayrılan çalışanların tazminat alamama oranı yüzde 66.5, işten çıkarılanların tazminat alamama oranı yüzde 35.7. Bu oranlar Türkiye'de en fazla yüzde 10'luk kesimin kıdem alabildiği tezini doğruluyor. "Kıdem son kalemiz" diyen sendikalara karşın üyesi bulunan işçilerin yüzde 76'sı kıdem tazminatı düzenlemesine destek veriyor. Çalışanların yüzde 66'sı mevcut sistemde kıdem alamadıklarını belirtiyor.

MAĞDURİYET SANAYİDE

Çalışanların yüzde 49.1'i işverenin kıdem ödememek için çalışanlarını belirli sürelerde girdi-çıktı yaptığına dikkat çekiyor. Kıdemde sektörler arasında en büyük sıkıntılar sanayide yaşanıyor. Çalışanların yüzde 42.2'si kıdem tazminatı hakkını kaybetmemek için iyi şartlarda çalışacağı yeni iş tekliflerini reddediyor. Çalışanların yüzde 43.5'lik bölümü biriken parayı 5 yıl sonra çekmek istiyor. Kıdem tazminatının emekli maaşına ilave edilmesini isteyenlerin oranı yüzde 36.6 olurken, buna karşı çıkanlar da yüzde 46'yı geçiyor. Kıdem tazminatını almada sendikalı olmak da işe yaramıyor. Sendikaya üye olan çalışanların yüzde 51.9'u kıdem tazminatlarını alamadığı, yüzde 35.8'inin kıdem tazminatının tamamını aldığı, yüzde 12'sinin ise bir kısmını aldığı görülüyor.

DAVADAN KAÇINIYORLAR

Kıdemtazminatını eksik alan veya hiç alamayan çalışanların yüzde 96.3'ü işvereni dava etmekten kaçınıyor, yüzde 96.3'ü dava etmediğini belirtiyor. Gerekçesinde de, "istifa ettiğim için alamayacağımı düşündüm, işveren tüm haklarımı aldığıma dair istifa dilekçesi imzalattı, sigortasız çalıştım" gibi nedenler belirtiyor. İşverenlerin yüzde 75.1'i ise kıdem tazminatının işten çıkarılmaya karşı işçiye koruma sağladığını, yüzde 67.7'si emeklilik ikramiyesi olduğunu ifade ediyor.

PATRON DA MEMNUN DEĞİL

İşverenlerinyüzde 81.2'si kıdem tazminatı için aylık, yıllık karşılık ayırmadığını vurguluyor. Yüzde 77.6'sı mevcut kıdem tazminatı uygulamasından memnun olmadığını dile getirirken, yüzde 81.3'ü haklı nedenle işten çıkarılan işçiye kıdem tazminatı ödenmemesi gerektiğini savunuyor. İşverenlerin yüzde 62.8'i kıdem tazminatına ilişkin yeni düzenleme yapılmasının zorunlu olduğunu, yüzde 54.1'i kıdem tazminatını aylık prim şeklinde ödemeyi istediğini söylüyor.

BİREYSEL HESAP İSTİYORLAR

Çalışanlar , tazminatlarının adlarına açılan hesaba yatırılmasını istiyor. Çalışanların yüzde 76'sı, kıdem tazminatının aylık olarak takip edebilecekleri bir hesapta olmasını talep ediyor. Yüzde 70'i değerlendirilebileceği yatırım aracını kendisi seçmek istediğini belirtiyor. Kıdem tazminatlarını farklı yatırım araçlarına yönlendirmeyi isteyenlerin yüzde 38.2'si altın, yüzde 26'sı dövizde değerlendirmeyi tercih ediyor.