HAMİLELİK ÖNCESİ VE HAMİLELİK SIRASINDA YAPILMASI GEREKEN TESTLER

BSK Aydın Anka Hastanesi Kadın Sağlığı Uzmanı Dr. Özer Gül, gebelik öncesi ve gebelik süresince gerçekleştirilmesi gereken testler konusunda bilgi verdi.

Hamilelik öncesi ve hamilelik sırasında yapılması gereken testler

24 Aralık 2010 Cuma 11:35

Çocuk sahibi olmaya karar vermek insanın hayatında verdiği en önemli kararlardan biridir. Bu zor kararı verdikten sonra gebe kalmadan önce ruhsal ve fiziksel olarak hazırlanmak gerekir. İlk doktor ziyaretine gebe kaldıktan sonra gitmek yeterli olmayabilir. Sağlıklı bir gebelik dönemi geçirmek, sağlıklı ve rahat bir doğum yapabilmek ve sağlıklı bir çocuk sahibi olabilmek için hamile kalmaya karar verildiğinde en az 3 ay öncesinde doktorla görüşmek önemlidir. Muayenenin ilk aşaması görüşmedir. Bu görüşmede yaş, meslek, kaçıncı evlilik olduğu gibi bazı bilgiler öncelikle alınır. Daha sonra kalp hastalığı, diyabet, karaciğer hastalığı, böbrek hastalığı, tiroid hastalıkları gibi sistemik hastalıklar olup olmadığı sorgulanır. Jinekolojik ve obstetrik (gebelik) öyküsü ayrı ayrı sorgulanır. Bu ilk görüşmede, hem anne hem de baba adayının aile geçmişleri sorgulanır, genetik geçiş gösteren herhangi bir anomali ya da hastalığın olup olmadığı araştırılır ve böyle bir durum varlığında genetik biriminden danışmanlık almanız önerilir.

Öykü sonrası genel fizik muayene ve jinekolojik muayene yapılır. Son 1 yıl içinde pap-smear testi yapılmadı ise pap-smear testi yapılır. Transvajinal ultrasonografi ile pelvik organların durumuna bakılır. Muayenede ayrıca boy, kilo ve kan basıncı tesbiti yapılır.

Bilinen herhangi bir hastalığı olmayan hastalarda gebelik öncesi rutin testler:

· Tam kan sayımı

· Tam idrar tetkiki

· Anne ve babanın kan grupları

· Toksoplazma ile ilgili testler

· Rubella (kızamıkçık) ile ilgili testler

· Hepatit B ile ilgili testler

· Açlık kan şekeri

· Kromozom incelemeleri ( akraba evliliği yapmış olanların ve genetik hastalığı düşündüren sakatlıklara sahip bebek doğurmuş olanların yaptırması önerilir)

· Sistemik bir hastalık varlığında ise ilgili branş hekiminden konsültasyon istenir ve birlikte takip ve tedavi edilir.

Hamile kalmak isteyenlere öneriler:

· Yapılan testlerde kızamıkçık için bağışıklık tesbit edilmez ise aşı yapılması önerilir.

· Aşı yapıldıktan sonra 3 ay gebe kalmamak gerekir.

· Diyabet mevcut ise, kan şekerinin kontrol altında tutulması gerekir.

· Sigara veya diğer bağımlıklıkların en kısa zamanda kesilmesi gerekir

· Alkol kullanımı sınırlandırılmalıdır.

· Mümkün olduğunca stresten uzak durmak önerilir

· Gebe kalmaya karar verince beslenmede düzenlenmelidir. Suni tatlandırıcılar, kafein kullanımı azaltılmalıdır. Küflü peynirler, az pişmiş yumurtalar, pastörize edilmemiş süt ürünleri, baharatlı et ezmesi (pate), iyi yıkanmamış salatalar, soğuk hazırlanmı et ve önceden pişirilmiş yemeklerden uzak durulması gerekir.

· Evde kedi besleyen kadınların kedi pisliklerini temizlemekte başka birinden yardım istemeli veya bu mümkün değil ise eldiven kullanması ve işi bittiğinde ellerini iyice yıkaması gerekir.

· Hamile olmayı planlayan kadınların köpekbalığı, kılıçbalığı veya marlin yemekten kaçınmalı, ton balığı miktarını çok azaltmaları gerekir.

· Gereksiz ilaç almaktan ve radyasyona maruz kalmaktan kaçınmak gerekir.

· Hamile kalmadan 2-3 ay kadar önce günlük 400-800mikrogram folik asit takviyesine başlanması önerilir.

· Ayrıca düzenli spor yapılması faydalıdır.

Gebelik süresince yapılması gereken testler:

Hamilelik süresince çeşitli testler tapılır. Bu testlerden bazıları tüm hamile kadınlar için ve bebeğin veya annenin sağlığını kontrol etmek amacıyla önerilmektedir; diğerleri ise belirli risk faktörleri veya sağlık sorunları taşıyan anneler içindir.

Gebelikte yapılan kan tetkikleri;

· Tam kan sayımı ve kan grubu tayini

· Tam idrar tahlili ve idrar kültürü

· Açlık kan şekeri

· HBs Ag (sarılık taşıyıcılığını gösterir)

· HIV testi

· Sifiliz (VDRL) (Frengi olarak bilinen, cinsel yolla bulaşan bir hastalıktır)

· TORCH (Toksoplazma, su çiçeği, kızıl, kabakulak, bel soğukluğu gibi hastalıklar, Sitomegalovirüs, Herpes simpleks tip 2 bakılabilir)

· Şeker yükleme testi ( 50 gram glukoz ile 24 - 28. gebelik haftasında)

· İndirekt Coombs testi ( Rh uygunsuzluğu olan çiftlerde)

· Tiroid fonksiyon testleri

Ultrasonografi: Bebeğin ve plasentanın tam görünüşü elde edilir. Ultrasonografi hem anne hem de bebek için güvenli kabul edilmektedir. Ve ;

· Bebeğin boyutunu ve gebelik haftasını tesbit etmek

· Bebeğin ve plasentanın konumunu belirlemek

· Bebek ve plasentada ki fiziksel sorunları kontrol etmek

· Çoğul gebelikleri tesbit etmek

· Diğer tanısal testeler yardımcı olmak amacı ile faydalıdır.

Bunların dışında bebekte bir problem varlığını ve riskini araştırmak için;

11-14. gebelik haftası arasında ultrasonografi ile ense plisi ölçümü ve ikili tarama test

16-18. gebelik haftası arasında Alfa Feta Protein testi

20-24. gebelik haftasında ultrasonografik fetal anomali araştırması ve fetal biyometri (2. düzey ultrasonografi) yapılır.

Yapılan ikili veya üçlü test sonuçları pozitif (riskli olan) tesbit edildiğinde, anne yaşı 35 üzerinde olduğunda, daha önceki gebelikte genetik hastalık, Down sendromlu bebeği olanlarda girişimsel testlere başvurulması ve karyotip analizi yapmak gerekebilir.

CVS (Koriyon Villus Sampling) (10-12. gebelik haftasında yapılır, erken dönemde sonuç verir. % 1-3 oranında bebeği kaybetme riski vardır. )

Amniosentez (ideal olarak16 – 18. gebelik haftası arasında yapılır, bebeğin içinde bulunduğu sıvıdan bir iğne yardımıyla sıvı alma işlemidir ve yaklaşık %1 düşük riski mevcuttur.)