49 yaşındaki annem meme kanseri nedeniyle kemoterapi alıyor. Hiç iştahı kalmadı, ağzının tadı kaçtı ve burnuna kötü kokular geldiğini söylüyor. Üstelik kilo da verdi. Bunların nedeni nedir ve önlemek için ne yapmamızı önerirsiniz?
Kanser hastalarında gerek hastalığın kendisine gerekse kemoterapi ve radyoterapiye bağlı iştahsızlık sıkça görülür. Bu noktada sizin de belirttiğiniz gibi tat ve koku alma duyularında değişiklikler olur! Bu hastalarda erken doyma, bulantı ve kusma görülebilir. Hatta özel bazı yiyeceklere bağlı tiksinmeler ortaya çıkıp hastanın etten tiksinmesi gibi durumlarla karşılaşılabilir. Kansere bağlı iştahsızlıkta en önemli faktörün, tümörden kaynaklanan, "înflamatuar reaksiyon" olduğu bilinmektedir.
Bu durum vücudun enerji dengesini sağlayan sinirsel sistemde bozukluğa yol açmakta ve beynin iştah algısını değiştirmektedir. Kemoterapiye bağlı iştahsızlık en sık olarak bulantı, kusma ve tat duyusunun bozulması nedenli ortaya çıkar. Burada psikolojik faktörlerin de benzer belirtilere yol açabileceğini unutmamak gerekir. öyle ki hastada kemoterapiye bağlı bulantı ve kusma gelişeceği düşüncesi gerçekten de şiddetli bulantıların olacağının habercisidir. Bu yüzden hastalarda bu beklentiyi kıracak önlemler alınması gerekir. Kemoterapi sırasındaki bulantı ve kusmalarla birlikte yaşanan negatif psikolojik duygular sonucu belirli yiyeceklerden tiksinti ortaya çıkabilir. Bu nedenle hastaların en sevdiği yiyeceklerin bulantı ve kusmaya bağlı kötü psikolojik duygulanımların olduğu dönemlerde verilmemesi gerekir. Tüm bunların yanı sıra, günümüzdeki bulantı ilaçlarının eskiye göre daha gelişmiş olduğunu da belirtmek isterim. Tat değişikliklerinin bir nedeni de kemoterapi ilacının tükürüğe geçmesidir. Bundan dolayı çok fazla tükürük sahnımına neden olan gıdalardan kaçınılmalıdır. Fazla çiğneme tükürük salgısını artıracağından gıdaların fazla çiğnenmeden yenilmesi denenmelidir. Hastanın kendisinde en az tat değişikliği yapan yiyecekleri tespit edip onları tüketmeleri önerilmelidir. Çinko eksikliği ve dil papüla yapısındaki değişiklikler de ağız tadım bozabilir, özellikle ağızda tatlı bir metalik his varsa çinko tedavisi yararlı olabilir. Folik asit, alfa-lipoik asit ve B vitaminleri bazı hastalardaki metalik tat duyusunu azaltabilir.
Prof. Dr. Coşkun TECİMER
ctecimer@florence.com.tr
Hematoloji ve Onkoloji Uzmanı