Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) Başkanı İlhan Yerlikaya, yapılan yeni düzenlemeyle, çikolata, şeker, kek gibi gıda ürünlerinin reklamlarını çocuk programlarında yayınlayanlara yüzde 1 ile yüzde 3 arasında değişen para cezalarından lisans iptaline kadar uzanan yaptırımların uygulanabileceğini bildirdi.
Yerlikaya, AA muhabirine yaptığı açıklamada, çocuk programlarındaki gıda reklamlarına sınırlama getiren "Yayın Hizmeti Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik" düzenlemesi hakkında değerlendirmelerde bulundu.
Yerlikaya, 6112 sayılı Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun'un "Yayın Hizmetlerinde Ticari İletişim" başlıklı 9'uncu maddesinin 7'nci fıkrasında "Genel beslenme diyetlerinde aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıda ve maddeler içeren yiyecek ve içeceklerin ticari iletişimine, çocuk programlarıyla birlikte veya bu programların içinde yer verilemez." hükmünün bulunduğunu anımsattı.
"Aşırı tüketimi tavsiye edilmeyen gıdaların" neler olduğu, piyasada çok fazla bulunan çikolata, tuzlu, yağlı ürünlerin hangisine işlem yapılacağına yönelik tereddütlerin yaşandığını anlatan Yerlikaya, bunun üzerine Sağlık Bakanlığına bir yazı yolladıklarını ve yapılan istişareler sonucunda Resmi Gazete'de 27 Mart'ta yayımlanan düzenlemenin hazırlandığını bildirdi. Yerlikaya, bu düzenlemenin çok önemli olduğunu vurguladı.
Kırmızı, turuncu ve yeşil kategori
Sağlık Bakanlığının son derece titiz bir çalışma yürüttüğünü ifade eden Yerlikaya, hazırlanan listede çocuk programlarında reklamına izin verilmeyecek gıda ürünlerinin "Kırmızı", kriterlere uyulması halinde reklamı yapılabilecek gıdaların "Turuncu" ve reklamı yayınlanabileceklerin de "Yeşil" kategoriyle tanımlandığını anımsattı.
Belirli gıda ürünlerinin reklamına izin verilmemesine yönelik düzenlemenin tüm kanallardaki çocuk programları veya çocuk kanalları için geçerli olduğuna dikkat çeken Yerlikaya, turuncu kategorideki ürünlerin de içindeki yağ, tuz ve şeker oranının belirlenen miktarda olması şartıyla reklamına izin verileceğini kaydetti.
Yerlikaya, reklamı yasak olan kırmızı kategorideki ürünlerin "çikolata ve şeker, gofret, enerji barları, tatlı soslar ve tatlılar, kekler, tatlı bisküviler, meyveli paylar, çikolata kaplı bisküviler, kek karışımları, cipsler, gevrek çerezler, meyve suları, enerji içecekleri, alkolsüz şekerli ya da tatlandırıcılı tüm içecekler ve yenilebilir buzlar" olduğuna dikkati çekti.
Reklam düzenlemesine uymayana ağır yaptırım
Düzenlemenin hem RTÜK hem de yayıncıların elini çok rahatlattığını, tereddüde düşülen konuların netliğe kavuşturulduğunu belirten Yerlikaya, çalışmanın ilgili paydaşların desteğiyle yapıldığını dile getirdi.
RTÜK Başkanı Yerlikaya, "15 gün içerisinde kırmızı kategorideki ürünlerin reklamının yasaklanması gündeme gelecek. Turuncu kategorideki ürünler için ise iki yıllık bir geçiş dönemi var. Bu düzenleme toplumumuzun, gençlerimizin, çocuklarımızın yararına bir uygulama."değerlendirmesinde bulundu.
Düzenlemeye yönelik toplumdan çok olumlu geri dönüşler aldıklarını, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın da buna destek verdiğini aktaran Yerlikaya, bunun kendilerini de mutlu ettiğini söyledi. Yerlikaya, sağlıklı yaşam ve beslenmenin önemine işaret ederek, ABD ve Avrupa ülkelerinde obezitenin ciddi bir sağlık sorunu olduğuna dikkat çekti.
Yerlikaya, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Gıdalardaki endüstrileşme, katkı maddeleri arttıkça obezite gibi sorunlar da çok daha fazla gündeme geliyor. Bu bakımdan ülkemizde bu konuda hassas olmamız gerekiyor. Sağlık Bakanlığı da çok titiz bir çalışma yürüttü, yönetmeliğimizi hazırladık. Yayıncılarımız da inşallah hassas olurlar. Hassas olmazlarsa ne olur? Bunun müeyyideleri de ağırdır, bunu da belirtmek isterim. Müeyyidelerimiz yine 6112 sayılı yasaya göre belirleniyor. Yasada 32'nci maddenin 2'nci fıkrası uyarınca müeyyide uygulayacağız.
Düzenlemeye uymayana bir önceki ayın reklam gelirlerinin yüzde 1'i ile yüzde 3'ü arasında ceza vereceğiz. Fakat diyelim buna uymadı, ceza aldı ve tekrar etti. Belli bir süre tekrar ederse bu sefer ilgili programın 5 kez durdurulması gibi daha ağır cezalar geliyor. Yine de devam ederse 10 güne kadar program durdurma ve yine de devam ederse lisans iptaline kadar giden cezalar var. Yani kırmızı kategorideki gıdalarla ilgili reklam yasağına özellikle uymuyor ve bir yıl içerisinde devam ediyorsa, belli bir süreyi de aşmışsa lisans iptaline kadar gidebilir."
"Aşırı tuzlu, şekerli ve yağlı besinlerden kaçının" mesajı
RTÜK Başkanı Yerlikaya, kırmızı listedeki gıdaların reklamlarının çocuk programları haricindeki programlarda da sağlıklı beslenmeyi teşvik edici akar bantlarla verilebileceğini anlattı.
Bu çerçevede çok güzel sloganların belirlendiğini belirten Yerlikaya, "Mesela bir dizi film veya çocuklara yönelik olmayan başka bir programda kırmızı listedeki ürünlerin reklamını yayınlayacaksa, akar bantla bu mesajları yayınlamak zorunda." dedi.
Yerlikaya, bu mesajlar arasında "Şişmanlık ve neden olduğu hastalıklardan korunmak için sağlıklı besleniniz, hareketli olunuz", "Sabah kahvaltısı sağlıklı beslenmede önemli bir öğündür. Güne istekli başlamak, işte ve okulda başarılı olmak için mutlaka kahvaltı yapınız", "Kısa sürede hızlı kilo verdiren şok diyetler sağlık sorunlarına neden olur. Zayıflamak için bir sağlık kuruluşundan yardım alınız", "Aşırı tuzlu, şekerli ve yağlı besinlerden kaçınınız" gibi sloganların yer aldığını bildirdi.
Bu konuda da cezai yaptırımların bulunduğunu belirten Yerlikaya, "Akar bantlar verilmezse bir önceki ayın reklam gelirlerinin yüzde 1'i ile yüzde 3'ü arasında müeyyide uygulayabileceğiz. Amacımız gençlerin ve çocukların sağlığının korunması. Bunlar toplumumuzun sağlığı için ortaya konulmuş kural ve düzenlemelerdir." diye konuştu.
