Genel Sağlık Sigortası (GSS) yasasının, Kasım-Aralık aylarında meclise getirilerek, birtakım değişikliklerle birlikte kabul edilmesinin sağlanacağı belirtilmektedir. Ancak, daha önceki metinden farklı olarak, olumlu ve olumsuz birkaç noktayı vurgulamakta yarar görüyoruz.
OLUMSUZ BİRKAÇ YÖN
1.Yalnızca Sözleşmeli Kuruluşlarla Hizmet Alımına Ödeme Yapılması
Daha önceki metinde, kişilerin Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) ile anlaşmalı kuruluşlara başvurmaları halinde hizmet bedelinin tamamını, SGK ile anlaşması bulunmayan kuruluşlara başvurması durumunda ise, belirlenen hizmet bedelinin %70’ini SGK’nın ödeyeceği hükmü yer almaktaydı.
Şimdi bu uygulama kaldırılıyor. Yeni değişiklik önerisinde, yalnızca SGK ile sözleşmeli kuruluşlara ödeme yapılacağı, kişilerin sözleşmesiz kuruluşlara başvurması durumunda ödeme yapılmayacağı belirtilmektedir.
Bu durum, son derecede sakıncalıdır. Çünkü :
a)Uygulama politik etkilere açık hale gelmektedir. SGK’nın sözleşme yaptığı kuruluşlar, politik ilişkiler, eğilimler ve mevcut iktidarlara yakınlık gibi özelliklere açık hale gelebilir. Farklı iktidarlar döneminde, farklı kuruluşlarla politik yakınlıklara göre sözleşmeler yapılabilir veya sona erdirilebilir. Bu nedenle, SGK ile sözleşmesi olmayan kuruluşlara da, %100 olmasa bile, vatandaşın tercih etmesi durumunda %70 ödeme yapılması, sistemin demokratik ve tarafsız temellere oturması yönünden de bir denge ve güvence unsuru olacaktır. Böyle bir demokratik güvence, herkes için gerekli olacaktır. Çünkü iktidarlar gidici, sistem kalıcıdır.
b)Kuruluş ayrımı yapılması yönünden de bu uygulama sakıncalıdır. SGK’nın ilk uygulama dönemi verilerine baktığımızda, aşırı bir hastanecilik taraftarlığı göze çarpmaktadır. Neredeyse, tüm sistem hastaneler üzerinden işletilmeye çalışılmaktadır. Bu uygulamanın yeni ve modern bir yönü yoktur. Yıllardanberi ülkemizde devam eden, demode bir uygulamadır. Devlet ve SSK hastanelerinde yoğunlaştırılan, balık istifi kuyruk sistemine, özel hastaneler, daha fazla desteklenerek eklenmiştir. Kuyruklar, devlet hastanelerinden özel hastanelere kaydırılmıştır.
Poliklinikler, laboratuvarlar ve muayenehaneler devre dışı bırakılarak, kaynakları kesilmek istenilmektedir. Halkın, daha geniş ve yaygın bir hizmet ağından yararlanması engellenmektedir.
c)Vatandaşın istediği hekime ve kuruluşa gidebilme hakkı engellenmektedir. Halbuki, GSS’nin temel amacı, hekim ve kuruluşu seçebilme özgürlüğüdür. Bu özgürlük, “hastane içinde hekim seçebilme” gibi sınırlı bir duruma hapsedilmektedir. Gerçek anlamda hekim ve kuruluşu seçebilme özgürlüğü ortadan kaldırılmaktadır.
d)Vatandaşın ödediği prim üzerine, zorla ipotek konulmaktadır. Vatandaş sağlık için prim ödeyecek, ancak istediği hekim veya sağlık kuruluşunu seçemeyecektir. Bu durumda, SGK, vatandaşın iradesini de göz önüne almamaktadır. Bu koşullarda, vatandaşın sağlık primi ödemesinin de bir anlamı kalmamaktadır. Sanıyoruz bu zorlamacı durum, çok sayıda davaların konusu olacaktır.
e)SGK, kendi organizasyon eksikliğini yanlış uygulamalarla gidermeye çalışmaktadır. Maalesef SGK henüz, tüm hastaneleri, tıp merkezlerini, poliklinikleri, laboratuvarları ve muayenehaneleri bir sözleşme sistemi içine alarak, izleyebilecek örgütlenmeye ulaşmış gibi görünmemektedir. Ancak yoğun bir çalışmayla, bu örgütlenme belirli bir sürede kurulabilir. Bugünkü bilişim teknolojisiyle bu mümkündür. Bu doğru adımı atmak yerine, SGK, kolayı seçerek, yalnızca hastanelerle ve çoğu onların uzantısı olan tıp merkezleriyle sözleşme yaparak, az sayıda kuruluşla muhatap olmak istiyor gibi görünmektedir.
Halbuki doğru adım, bir plan dahilinde yürütülecek çalışmalarla, sisteme hastanelerden sonra tıp merkezleri, laboratuvarlar, poliklinikler ve muayenehaneleri de ekleyerek, halkın seçeneklerini genişletmek, sistemi tabana yaymak ve halka daha da yakınlaştırmaktan geçmektedir. Bu durumdan SGK’nın hiçbir kaybı olmayacaktır. Çünkü, tüm kuruluşlara ödediği hizmet bedeli aynıdır. Ancak, halkın kazancı büyüktür. Böylelikle vatandaşlarımız, kendine daha yakın hizmeti, daha fazla kuruluştan ve hekimden alabilme fırsatına sahip olabileceklerdir.
Bu nedenle, tıbbi standartlara uyan, tıbbi yeterliliği ve ruhsatı olan tüm sağlık kuruluşlarıyla sözleşme yapılmalıdır. Tek ölçü, tıbbi kalite ve yeterlilik olmalıdır. Devlet veya özel hastaneler, tıp merkezleri, laboratuvarlar, poliklinikler, muayenehanelerden tıbbi yeterliliği olan ve sözleşme için başvuran tüm kuruluşlar sözleşme sistemine dahil edilmelidirler.
Sözleşmeli olmayan kuruluşlara vatandaşların başvurusu durumunda da, hizmet bedelinin %70’inin ödenmesi uygulaması da doğrudur ve bu şekilde kabul edilmelidir.
2.Fiyat Tarifelerinin Belirlenmesi Konusu
Bu konuda, daha önceki metinde, sivil toplum kuruluşlarından görüş alınması zorunluydu. Ancak bu durum, yeni metinde, isteğe bağlı hale getirilmektedir.
İsteğe bağlı uygulama, çeşitli yöneticilerin insiyatifinde, keyfi ve yanlış uygulamalara neden olabilecektir. Bu nedenle, önceki metnin daha doğru bir öz taşıdığını düşünmekteyiz.
OLUMLU YÖNLER
1.Fark Konusu
Birtakım hizmet bedellerinin, fark alınmadan yürütülmesi olanaksızdır. Üç katına kadar fark alınabileceği hükmü, sistemi rahatlatacaktır.
2.Katkı Payları
Vatandaşın belirli bir katkı payı ödemesi olmadan, sistemin yürütülmesi olanaksızdır. Katkı paylarının getirilmesi olumludur. Muhtemelen bu paylar daha da yaygınlaşarak ve artarak sürecektir. Aksi halde, sistemin yükünü yalnızca SGK’nın ve devletin çekmesi mümkün olmayacak ve sistemin sürdürülebilirliği sorunu büyüyecektir.
Doç. Dr. Paşa GÖKTAŞ
