Çinli bilim adamı Hı Cienkui'in genleriyle oynanmış bebeklerle ilgili araştırmasını, basında yer almadan aylar önce Nobel ödüllü bilim adamı Craig Mello ile paylaştığı öne sürüldü.
Associated Press'in (AP) ulaştığı elektronik postalara dayandırdığı haberinde, tüp bebek tedavisi gören 7 çiftin embriyolarının DNA'larında gen düzenleme yöntemiyle değişiklik yaptığını ve genleriyle oynanmış ilk ikiz kız bebeklerin geçen yılın kasım ayında dünyaya geldiğini ileri süren Hı'nın araştırmasını, Nisan 2018'de Massachusetts Üniversitesinden bilim adamı Mello ile paylaştığı bilgisi yer aldı.
Hı'nın "Başarı!" başlıklı e-postasında deneyinin hamilelikle sonuçlandığı bilgisini geçen yılın nisan ayında Mello ile paylaştığı belirtilen haberde, Mello'nun Hı'ya gönderdiği e-postada bu deneye karşı olduğunu ve Hı'nın genlerini değiştirdiği bebeklerin hayatını tehlikeye attığını yazdığı ifade edildi.
Mello, Hı'ya gönderdiği mesajında "Bunu neden yaptığını anlamıyorum. Umarım hastan sağlıklı bir hamilelik geçirir." ifadelerini kullandı.
Hı'nın araştırmasını kesinlikle onaylamadığını vurgulayan Mello'nun, Hı'nın biyoteknoloji şirketi Direct Genomics'in bilimsel danışma kurulundan aralık ayında istifa ettiği kaydedildi.
2006 Nobel Tıp Ödülü, "genetik bilginin akışının denetlenmesiyle" ilgili çalışmalarından dolayı ABD'li Andrew Z. Fire ve Craig Mello'ya verilmişti.
İddiaları ortalığı karıştırdı
Çin'in Guangdong eyaletinin Şıncın kentindeki üniversitede görevli bilim insanı Hı Cienkui, 26 Kasım'da gerçekleştirilen zirvede, tüp bebek tedavisi gören 7 çifte ait embriyoların DNA'larında gen düzenleme yöntemiyle değişiklik yaptığını ve genleriyle oynanmış ilk ikiz kız bebeklerin kasım ayında dünyaya geldiğini iddia etmişti.
Hı, bastırılmış düşük seviyede HIV enfeksiyonu taşıyan babalardan alınan spermlerin HIV olasılığından temizlendiğini ve bu spermlerin laboratuvar ortamında yumurtayla bir araya getirilerek embriyo oluşturulduğunu savunmuş ve bundan sonraki aşamada da gen düzenleme yönteminin devreye sokulduğunu ileri sürmüştü.
İnsan genetiği üzerinde deney yapmanın yasak olduğunu bilmesine rağmen böyle bir çalışma yürüttüğünü dile getiren Hı Cienkui, deneklerin çalışmaya gönüllü katıldığını belirtmişti.
Çinli bilim adamı, çalışması öncülüğünde birçok kişinin hastalıklardan kurtulabileceğini, AIDS hastalığına neden olan HIV virüsünün çok sayıda kişiye bulaşmasının engellenebileceğini savunarak, çalışmasından "gurur duyduğunu" söylemişti.
Çin Bilim ve Teknoloji Bakanı Şü Nanping, 29 Kasım'da devlet televizyonu CCTV'ye yaptığı açıklamada, "bu ay başında doğan ikiz kız bebeklerin genetiğinin değiştirilmesine yardımcı olduğu iddia edilen araştırma laboratuvarının faaliyetlerinin askıya alındığını" bildirmişti.
Bakanlığın insan genetiğinde değişiklik yapılmasına kesinlikle karşı olduğunu belirten Şü, ekibin eylemlerinin "yasa dışı ve kabul edilmez" olduğunu, bu konuda soruşturma başlatılması talimatı verdiğini ifade etmişti.
Genetiği değiştirilen bebeklerin nerede ve ailelerinin kimler olduğu belirsizliğini koruyor.
Bilim dünyasından tepki
Genetik değişiklik iddiası, bilim dünyasında tepkilere yol açmıştı. Hı'nın görev yaptığı SUST'tan yapılan açıklamada, söz konusu çalışmanın şoke edici olduğu, akademik etik ve normları ciddi şekilde ihlal ettiği belirtilmişti.
Çin Ulusal Sağlık Komisyonu iddialarla ilgili olarak 27 Kasım'da soruşturma başlatmıştı. Komisyondan yapılan açıklamada, "Guangdong Eyalet Sağlık Komisyonu yetkililerinin bir an önce soruşturma başlatmasını talep ediyoruz." ifadesi kullanılmıştı.
Dünya Sağlık Örgütünden (DSÖ) yapılan açıklamada da gen düzenlemelerini araştırmak amacıyla bir heyet oluşturulacağı bildirilmişti. DSÖ Genel Direktörü Tedros Adhanom, "açık kılavuz ilkeler" olmadan gen düzenlemesi yapılamayacağına dikkati çekerek, etik ve sosyal güvenlik konularını kapsayan "standart ve kılavuzların" belirlenmesi için DSÖ'nün uzmanlarının yer aldığı bir heyet oluşturmaya karar verildiğini kaydetmişti.
Çin hükümetinin 2003'te çıkardığı düzenlemeye göre insan embriyosu üzerinde sadece araştırma amaçlı deney yapılabiliyor ve bu embriyoların büyüme süresi 14 günü geçemiyor.
