Hastane enfeksiyonlarının, diğer enfeksiyonlardan daha dirençli olduğu, özellikle yoğun bakım ünitelerinde enfeksiyon meydana geldiğinde ölüm oranının yüzde 70'leri bulduğu bildirildi.
Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi (RSHM) Başkanı Doç. Dr. Mustafa Ertek, AA muhabirine yaptığı açıklamada, hastane enfeksiyonlarının, sağlık hizmetinin sunumu esnasında hastada gelişen ve hastaneye yattıktan 48-72 saat, taburcu olduktan sonra da ortalama 10 gün içerisinde ortaya çıkan enfeksiyonlar olarak tanımlandığını söyledi.
Ertek, hastane enfeksiyonlarının bakterilere, mantarlara, parazitlere ve virüslere bağlı gelişebileceğini belirterek, hastanın ateşinin çıkması, ameliyat yerinde akıntı olması, kanında normalde olmaması gereken bulguların tespit edilmesi, solunum fonksiyonlarında ve fiziki muayenede bazı değişikliklerin belirlenmesi gibi durumların hastane enfeksiyonunun göstergesi olduğunu söyledi. Bulguların mutlaka laboratuvar testleriyle teyit edilmesi gerektiğini ifade eden Ertek, hastane enfeksiyonlarını tamamen ortadan kaldırmanın mümkün olmadığını anlattı.
Ertek, hastane enfeksiyonlarının hastaneden hastaneye, ülkeden ülkeye ve hastane içindeki servisten servise göre değiştiğini ve en sık tıbbi cihaza bağlı yaşayan hastaların tedavi gördüğü yoğun bakım ünitelerinde görüldüğünü söyledi. Hayatın başlangıç ve bitiş dönemindeki hastaların da hastane enfeksiyonları açısından risk altındaki gruplar olduğunu belirten Ertek, ''Bağışıklık sistemlerinin çok zayıf olması nedeniyle 65 yaşın üzerindekilerde ve yeni doğanlarda özellikle ilk 1-2 ay içinde enfeksiyon riski çok daha fazladır'' dedi.
''ÖLÜM ORANI YÜKSEK''
Ertek, hastane enfeksiyonunun verdiği tahribatın, diğer enfeksiyonlara göre daha fazla ve ölüm oranının da daha yüksek olduğunu bildirdi. Hastanede oluşan mikroorganizmaların diğer mikroplardan daha fazla dirençli olduğunu kaydeden Ertek, özellikle yoğun bakım ünitelerinde çoklu dirençli mikroplara bağlı bir enfeksiyon meydana geldiğinde ölüm oranının yüzde 70'leri bulabileceğini söyledi.
Ertek, ''ABD'de her yıl 90 bin insan hastane enfeksiyonlarından dolayı yaşamını yitiriyor. Türkiye'de, kesin veriler olmadığı için rakam veremiyoruz. Şartların aynı olduğunu kabul ettiğimizde ve ABD ile Türkiye'nin nüfusunu orantıladığımızda, ABD'nin, Türkiye'nin 4 katı nüfusu olduğuna göre, Türkiye'de de yılda en az 20 binin üzerinde insanın hastane enfeksiyonu nedeniyle öldüğünü kabul edebiliriz'' diye konuştu.
Mikroorganizmaların savunma sistemlerinin, kullanılan ilacın ağırlığına bağlı olarak daha dirençli hale geldiğini anlatan Ertek, ''Kullanılan antibiyotiklere bağlı olarak, vücuttaki antibiyotiğe duyarlı olan mikroorganizmalar kaybolur onun yerine dirençli olanlar yerleşmeye başlar ya da o antibiyotiğe duyarlı olan mikroorganizma bu antibiyotikle karşılaştığında direnç göstermeye başlar'' dedi.
Ertek, hastane enfeksiyonunu ortadan kaldırmak için kullanılacak ilaçların pahalı olduğunu, kimi zaman birden fazla antibiyotiğin bir arada kullanılabileceğini belirterek, ''Hastaya uygulanan tedavi dışında bir de ortaya çıkan hastane enfeksiyonunu tedavi etmek hem maliyeti artırır, tedavi sürecini uzatır ve hasta kaybına neden olur'' diye konuştu.
''TEDAVİ MALİYETİNİ ARTIRIYOR''
Hastane enfeksiyonlarına bağlı olarak, hastanede yatış süresinin uzadığını, tedavi maliyetinin arttığını kaydeden Ertek, ''Hastane enfeksiyonu tedavisi, her bir hasta için ana hastalığın tedavisi dışında yaklaşık 1500 dolar ilave yük getiriyor'' dedi.
Ertek, hastane enfeksiyonlarının tek sorumlusunun hastane koşulları ve sağlık personeli olduğunun altını çizerek, hastane enfeksiyonlarından kişisel hijyen ve önlemlerle korunmanın mümkün olmadığını söyledi.
Hastanın, yara yerini ellemesinin, fazla ziyaretçi kabul etmesinin, hijyen kurallarına uymamasının da hastane enfeksiyonunun gelişmesini kolaylaştıracağı uyarısında bulunan Ertek, hastane enfeksiyonunun temas yoluyla bulaştığına da dikkati çekti. Ertek, sağlık personelinin, refakatçinin ve hastanın el temizliğinin çok önemli olduğuna ifade ederek, şunları kaydetti:
''Eller, sağlık personeli tarafından her hastaya temastan önce ve sonra, eldiveni giymeden ve çıkardıktan sonra mutlaka bol su ile sabun ya da alkol bazlı dezanfektanlarla en az 30 saniye temizlenmelidir.
Hastanın kullandığı yatak çarşafları, araç gereçler temiz ve her hastaya kullanılan malzeme o hastaya özgü olmalı. Özellikle enfekte olduğu bilinen hastaların mutlaka hastanelerde izole edilmesi gerekir. O hastanın kullandığı malzemeler steril edilmeli, atıklar temizlenmeli.'' Ertek, hastanede uzun süreli yatışların da enfeksiyon riskini artırdığını kaydederek, ''Ameliyat saatinden kısa bir süre önce yatış yapılmalı ve hasta uygun olan en kısa zaman içinde taburcu edilmeli'' dedi.
''HEMŞİRE VE UZMANLARA EĞİTİM VERİLİYOR''
Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığının Tedavi Hizmetleri Genel Müdürlüğü ile birlikte hastane enfeksiyonlarını azaltma yönünde harekete geçtiğini belirten Ertek, 2005'ten itibaren Hastane Enfeksiyonları Bilimsel Danışma Kurulunun kurulduğunu, Yataklı Tedavi Kurumları Enfeksiyon Kontrol Yönetmeliği hazırlandığını ve enfeksiyon kontrol hemşireliği eğitimi verildiğini ve şu ana kadar 247 hemşirenin sertifikalandırıldığını bildirdi.
Ertek, bu alanda çalışan uzmanlara eğitim verildiğini ve yaklaşık 70 uzmanının hastane enfeksiyonları konusunda sertifikalandırıldığını söyledi.
SAYIŞTAYIN HASTANE ENFEKSİYON RAPORU
Öte yandan, Sayıştay Başkanlığınca hazırlanarak TBMM'ye gönderilen ''Hastane Enfeksiyonlarıyla Mücadele'' konulu performans denetim raporunda da Türkiye'de hastane enfeksiyonu oranının yüzde 5-15 arasında seyrettiği belirtildi.
Raporda, ''Sağlık Bakanlığınca hastane enfeksiyonları ile ilgili istatistiki veriler ve hastane enfeksiyonları ile mücadele için mevcut imkanlar konusunda durum analizi yapılmamış, amaç, hedef ve stratejiler belirlenmemiştir'' denildi.
Hastane enfeksiyonları, ''mücadele faaliyetlerinin planlanması ve organizasyon yapısının yeterliliği'' ile ''izleme ve önleme çalışmalarının etkinliği'' ana başlıkları altında incelendi. Performans Denetimi Grubunca 5'i üniversitelere, 14'ü Sağlık Bakanlığına bağlı toplam 19 hastanede yerinde denetim gerçekleştirildi. 119 kamu hastanesinde de anket çalışması yapıldı. Ayrıca, farklı branşlardan çok sayıda uzman ve akademisyenle görüşüldü.
''HASTANELERİN ÇOĞUNDA KAYIT SİSTEMİ BULUNMUYOR''
Hastane enfeksiyonları konusunda, tıp fakülteleri ve hemşirelik okullarında verilen eğitimlerin yetersiz olduğu ifade edilen raporda, ''Hastanelerin büyük çoğunluğunda hastane enfeksiyonlarının durumunu tam olarak ortaya koyabilecek etkin ve sistemli çalışan bir hastane enfeksiyonları kayıt sistemi (sürveyans) oluşturulamamıştır. Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı tarafından yapılan 2005 yılı hastane enfeksiyonu faaliyet raporlarının analizine göre, Sağlık Bakanlığına bağlı hastanelerin yaklaşık yüzde 57'sinde sürveyans yapılmamaktadır'' görüşüne yer verildi.
Yürütülen sürveyans sistemi konusunda uygulama standartları bulunmadığı, bu kapsamda yapılan çalışmalarda hastanelerin mikrobiyoloji laboratuvarından yeterince yararlanılmadığı, bir kısmının da sağlıklı sonuçlar üretebilecek yapıdan uzak olduğu belirtildi.
''ANTİBİYOTİK KULLANIMINA YÖNELİK POLİTİKA YOK''
Türkiye'de antibiyotik kullanımı konusunda ulusal hedef ve politikaların belirlenmediği ifade edilen raporda, hangi antibiyotikten yıllık ne kadar tüketildiğine ilişkin herhangi bir veri de bulunmadığı kaydedildi.
Hastanelerde antibiyotik kullanımı konusunda hekimlere yeterli eğitim verilmediği de kaydedilen raporda, ''antibiyotik kullanımı konusunda hekimlerin gereksiz ve yanlış uygulamaları ortaya çıkabildiği, bu nedenle hastane enfeksiyonları ile mücadele faaliyetleri olumsuz etkilendiği'' belirtildi.
''ENFEKSİYON KONTROL STANDARTLARI HALA BELİRLENMEDİ''
Bakanlık tarafından enfeksiyon kontrol ilkelerinin belirlenmediği ve bu nedenle hastanelerdeki uygulamalarda farklılıklar görüldüğü belirtilen raporda, ''yönetmelikte, enfeksiyon kontrol standartlarını içeren kılavuzların, Bakanlıkça yönetmeliğin yayımından itibaren 6 ay içinde çıkarılacak genelge ile düzenleneceği hükmü yer almış olmasına rağmen, aradan geçen zamana karşın kılavuzların hazırlanması konusunda yeterli çalışma yapılmadığı'' kaydedildi.
Hastanelerde enfeksiyon kontrol komitelerinde görevli enfeksiyon kontrol hemşirelerinin sayı ve nitelik olarak yetersiz olduğu, ''enfeksiyon kontrol ekibi'' dışındaki üyelerin komite çalışmalarına yeterli desteği vermediği ifade edildi.
