Sağlık Bakanlığı’nın 2006 yılında yayınladığı ‘Ulusal Ruh Sağlığı Politika Metni’ esas alınan ‘Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı’nın, ruh sağlığı hizmetlerinin uygun yöntemle, yeterli bir biçimde verilmesini sağlayan bir hizmet ağının kurulması amacıyla hazırlandığı belirtildi. Bu amaç doğrultusunda hazırlanan Plan ile ruhsal hastalığı olan kişilerin tedavi ve bakımlarında hasta merkezli yaklaşımın temel alınması, toplum temelli ruh sağlığı hizmet modelinin ülkemizde yerleşmesi hedefleniyor.
Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı, şimdiki sağlık stratejilerinin 2023 yılı itibariyle Türkiye’deki yansımalarına göre 2011–2023 dönemini üç aşamalı olarak kapsayacak. ‘Eylem Planı’nda ayrıntılı olarak planlanan ve genel yol haritası belirlenen 2011-2012 yıllarını kapsayan kısa vadeli aktiviteler ve 2013-2016 dönemini kapsayan orta vadeli aktiviteler 2016 yılı itibarı ile gözden geçirilecek, 2017-2023 dönemini kapsayan uzun vadeli aktiviteler bu değerlendirmeler sonucunda ayrıntılı hale getirilecek.
Ruh sağlığı hizmetleri bir bütün olarak ele alınan ‘Eylem Planı’nda, bu hizmetlerin diğer sağlık hizmetlerine entegre bir şekilde organize edilmesine ve planlanmasına çalışıldığı belirtildi.
Bakanlık tarafından hazırlanan 103 sayfalık ‘Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı’ ilk bölümünde eylem planının hazırlanma süreci ve ülkemizin ruh sağlığı profilinin mevcut durumu anlatılıyor, ilerleyen bölümlerde planlanan eylemler bütünün parçaları olarak ele alınıyor, son bölümde de amaçlar, hedefler, stratejiler ve aktiviteler tablolar halinde veriliyor.
‘Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı’nda ülkemizin ruh sağlığı profilinin mevcut durumu anlatılırken ilginç istatistiklere de yer verilmiş, Türkiye Ruh Sağlığı Profili Çalışması, Türkiye’de ruhsal hastalıkların sıklığı hakkında bilgi veriyor. Bu çalışmada, Türkiye’de nüfusun %18’inin yaşam boyu bir ruhsal hastalık geçirdiği, çocuk ve ergenlerde klinik düzeyde sorunlu davranış oranın %11 olduğu bulunmuş. Bu bulgular tıpkı batı ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de ruhsal hastalıkların yaygın olduğunu gösteriyor.
-ÖZÜRLÜLÜKLE YAŞAM YILI KAYBINDA PSİKİYATRİK HASTALIKLAR İKİNCİ SIRADA-
Raporda, Ulusal düzeyde hastalık yükü nedenlerinin temel hastalık gruplarına göre dağılımı yapıldığında, kardiyovasküler hastalıklardan sonra %19 ile ikinci sırada psikiyatrik hastalık grubunun yer aldığı görülüyor. ‘Özürlülükle Kaybedilen Yaşam Yılları’na (YLD) en fazla neden olan temel hastalık gruplarında ilk sırayı psikiyatrik hastalıkların aldığı görülüyor. Cinsiyete göre YLD’ye sebep olan ilk 20 neden arasında erkeklerde beş psikiyatrik hastalığın, kadınlarda dört psikiyatrik hastalığın (1. sırada unipolar depresyon olmak üzere) yer aldığı görülüyor. Özürlülükle yaşam yıllı kaybettiren ilk 20 nedene bakıldığında, Erkeklerde % 16,2’sini kadınlarda 15,3’ünü psikiyatrik hastalıklar oluşturuyor.
Ekim 2010 verilerine göre, Ruh sağlığı hizmeti veren 169 sağlık kurumunda, 7.356 yatak bulunuyor. Psikiyatri yataklarının hizmet veren kurumlara göre dağılımına bakıldığında, % 53,5 oranla yatak Sağlık Bakanlığı’na bağlı ruh ve sinir hastalıkları hastanelerinde, % 27,2 yatak Sağlık Bakanlığı’na bağlı genel hastanelerde, % 13,1 yatak üniversitelerde, % 6,2 oranında yatak ise özel sektöre ait kurumlarda bulunuyor.
TÜRKİYE’DE HER YÜZBİN KİŞİYE 2,20 UZMAN DÜŞÜYOR
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı sayılarını gösteren raporlar, ülkemizde kişi başına düşen uzman yetersizliğini de gözler önüne seriyor. Türkiye’de Mart 2011 itibariyle aktif olarak çalışan 1625 ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı bulunuyor. Bunların 862’si Sağlık Bakanlığı, 277’si üniversitelerde çalışırken 486 ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı özel sektörde hizmet veriyor. Ülkemizde 100 bin kişiye düşen ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı sayısı 2,20’dir. Avrupa Birliği’nin 15 ülkesinde ise 100 bin kişiye ortalama 12,9 ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı düşüyor. DSÖ Avrupa bölge ülkeleri içinde en az ruh sağlığı ve hastalıkları uzmanı oranına sahip olan ülke ise Türkiye.
