Futbolcu Ediz Bahtiyaroğlu'nun kalp krizinden ölmesi; sporcuların kalp sağlığına göstermesi gereken önemin altını çizdi. Prof. Dr. Us; kriz riskinin sanal anjiyo ile, damarlara hiç girilmeden tespit edilebileceğini söyledi.
Sağlık kontrolleri boşuna mı yapılıyor?
Eskişehirspor'un başarılı defans oyuncusu Ediz Bahtiyaroğlu'nun geçtiğimiz hafta kalp krizi sonucu hayatını kaybetmesi; sporcu kontrollerini bir kez daha gündeme getirdi. Mustafa Denizli'ye de sanal anjiyo yapan ve bu sayede damarlarındaki tıkanıklığı fark eden İstanbul Cerrahi Hastanesi Kalp Bölümü Başkanı Prof. Dr. Melih Us, bu konuyla ilgili sorularımızı yanıtladı.
YÜZDE 100 DOĞRU TANI
Kalp kontrolünden temiz çıkan birinin, kalp krizi geçirme riski sıfırlanmış sayılır mı?
Önceden bir hasta bize geldiği zaman; EKG, eforlu EKG ve ekokardiografi yapılırdı. Ancak bu yöntem gerçeği yüzde 80 oranında gösteriyordu. Bu yeterli değil çünkü yüzde 20'lik risk rutin kontrollerde atlanabiliyor.
Özellikle sporcularda kalp krizi riskini sıfırlayan sanal anjiyodan bahseder misiniz?
Eskiden koroner kalp hastalığından şüpheleniliyorsa; klasik anjiyo yapılırdı ancak artık çok daha ileri teknikler var. Bunlardan biri de; sanal anjiyo. Bu yöntemle sadece bir saniyede, hiç damara girmeden, bütün damarları görmek mümkün oluyor. Eskiden tetkikleri temiz çıksa bile hastanın kalp krizi geçirme riski vardı ama şu anda teknolojinin tüm olanaklarını kullanarak yüzde 100'e yakın tanı koymamız mümkün.
Kaç yaşında yaptırılabilir?
Ailesinde kalp sorunu olan herkes 25 yaşından sonra sanal anjiyo yaptırabilir çünkü damar sertliği bu yaşlarda oluşmaya başlıyor, 15-20 yıl içinde de damar tıkanıyor. Hastalığın önünde olmak çok önemli... Tedavi gerekli değilse, beş yılda bir tekrarlanması yeterli.
Sanal anjiyonun hiç riski yok mu peki?
Radyasyon riski var ancak yeni çıkan sistemler bu riski çok azalttı. Bu nedenle artık çok daha rahat tavsiye edebiliyorum. Sanal anjiyo makineleri dediğimiz hızlı tomografi cihazlarının; ilk gelen nesilleri 16 ve 32 kesitliydi. Kalpten daha yavaş çalıştığı için hata oranı yüksekti ve bu nedenle de güvenli bulunmuyordu. 64 kesitliler çıkınca, hata oranı çok azaldı ancak bu kez radyasyon problemi başladı. Radyasyonu daha da azaltmak için 256, 320 ve 640 kesitli anjiyolar çıktı. Günümüzde ise son teknoloji ürünü olan sanal anjiyo; çok az radyasyonla, damarı üç boyutlu olarak gösterebiliyor. Kesit sayısı artıkça, görüntü kaliteleri de mükemmel boyutlara ulaştı. İnsanların alacakları radyasyon bir-iki akciğer filmi çektirmeleriyle aynıdır. 10 yıl içinde hiç radyasyon verilmeden anjiyo yapmamız da mümkün olacak.
BEŞ YIL RAHAT EDERLER
Sanal anjiyonun her yıl mı yapılması gerekiyor?
Sanal anjiyo sonunda risk saptanırsa, daha ileri teknikler yapılır ve belki de kişiden spor hayatını noktalaması bile istenebilir. İşadamı ya da genç insanların hayatlarında da buna uygun düzenlemeler yapılır. Stend takılabilir ya da ilaç tedavisi olabilir. Sanal anjiyoda sağlıklı bulunanların içleri beş yıl rahat eder. Bu süre içinde profesyonel olarak spor hayatlarına devam edebilirler, rutin sağlık kontrollerini yaptırmaları yeterli olur. Beş yıl sonra ise bence tekrar sanal anjiyo çektirmeleri gereklidir.
YÜZDE 50 TIKALIYSA KLASİK ANJİYO
Sizce artık kasıktan girilerek yapılan klasik anjiyo gereksiz mi?
Sanal anjiyo tanı yöntemlerinden birisi... Sanal anjiyoda eğer damarlarda yüzde 50'nin üzerinde bir darlık görülüyorsa ve damara müdahale gerekiyorsa; bir sonraki aşamaya geçilmesi ve tedavi amaçlı klasik anjiyonun yapılması gerekiyor. Eğer yüzde 50'nin altında darlık varsa; klasik anjiyoya gerek kalmıyor. Sanal anjiyonun biz hekimlere sunduğu diğer bir hizmet de; bize damarın hem iç, hem de dış duvarını göstermesi... Böylece damarları tıkayan yağ plakları çok daha ayrıntılı olarak görülebiliyor. Hatta bu yağ plağının tehlike boyutunu da yani yumuşak mı, sert mi olduğunu da gösteriyor.
FUTBOLCU BİR MAÇTA TAM 11 KM KOŞUYOR
Spor klüpleri neden futbolcularda bu yöntemi kullanmıyorlar?
Ben de anlamıyorum çünkü futbolculara dünyanın parası ödeniyor ama sanal anjiyo yapılmıyor. Bu milyon dolarlar verip, ev alıp sonra sigorta yaptırmamak gibi bir şey. Sporcular çok ağır şekilde çalışıyorlar. Bir maçta, futbolcu en az 11 kilometre koşuyor, bu kalp için çok ağır bir yüktür. Küçük riskler bile kalp krizini tetikleyebilir. Biz FB, BJK ve GS'ye çağrıda bulunduk. "Gelin, futbolcuların sanal anjiyolarını ücretsiz yapalım" dedik ama ses çıkmadı.
Sanal anjiyo yalnızca futbolculara mı yapılmalı?
Diğer profesyonel sporculara da yapılmalı. Bu arada ben spor salonlarına gidenlerin de hayatlarıyla ilgili risk aldığını düşünüyorum. Son dönemde spor salonlarında da ölümler oluyor. İnsanlar kardiyo adı altında 20 dakika koşuyor. Sıkıntı varsa, kalp buna dayanamayabilir.
ÇENE AĞRISI KALP KRİZİ SİNYALİDİR!
Kalp krizi; mide rahatsızlıkları, kusma, bulantı, karın ve baş ağrısı gibi belirtiler sonucu ortaya çıkabilir. Omuzlara, çeneye, boyna ya da kollara yayılan bir ağrı olabilir. Bazen sırt ya da vücudun belli bir noktasına sancı girebilir.
Soğuk ter dökme ve aşırı yorgunluk hissi kalp krizinin sinyali sayılabilir ancak kriz geçiren hastaların çoğu bunun farkında olmaz.
Kalp krizlerinin yüzde 25'inde hiçbir belirti görülmez.
Bir krizden şüphe ediliyorsa, hemen 325 miligramlık aspirin çiğnenmeli ve zaman kaybetmeden en yakın hastaneye gidilmelidir.
Daha önce kalple ilgili sorun yaşamış kişiler; bir sorun hissettiklerinde, 24 saat anjiyo kapasitesi olan hastaneleri tercih etmeli ve daha da önemlisi en yakın hastaneye gitmeyi amaçlamalıdır.
ESRA TÜZÜN / SABAH
