Türkiye'nin ilk uzay yolcusu Alper Gezeravcı'nın uzayda gerçekleştirdiği yolculukta deneyini yaptığı "Propolisin Antibakteriyel Etkisi Projesi"nin sonuçları, Türkiye Uzay Ajansına gönderildi. Proje koordinatörü teknoloji tasarım öğretmeni Birsen Geçer: "Hastalık yapan bakteriler söz konusu ve bu bakterileri tanımadığımız için onlara yönelik tedavi biçiminin ortaya konulması bu sonuçlarla daha kolay olacaktır"
Muş Bilim ve Sanat Merkezi'nde (BİLSEM) eğitim gören Zeynep Nehir Çamlıca, Dilşah İmran Avcı ve Baver Bedirhan Bingöl ile öğretmenleri Birsen Geçer, propolisin mikro yer çekimi ortamında bakteriler üzerindeki etkisinin araştırılması amacıyla 2022'de "Propolisin Antibakteriyel Etkisi Projesi"ni hazırladı.
TÜBİTAK Ortaokul Araştırma Projeleri Yarışması'nda Türkiye finallerinde sergilenen proje, daha sonra Gezeravcı'nın 19 Ocak-9 Şubat 2024'te yaptığı uzay yolculuğu sırasında gerçekleştirdiği 13 deney arasında yer aldı.
Deneyde, propolisin gram negatif bakteriler üzerinde antibiyotikten daha güçlü bir etki ortaya koyduğu görüldü. Bu yıl şubat ayında tamamlanan projenin raporları, Türkiye Uzay Ajansına sunuldu.
Proje koordinatörü teknoloji tasarım öğretmeni Birsen Geçer, AA muhabirine, öğrencileriyle hazırladıkları projenin uzayda deneyinin yapılmasının gururunu yaşadıklarını söyledi.
Öğrenciler için çok önemli bir proje olduğunu ifade eden Geçer, şöyle konuştu:
"Propolis, işçi arıların, bitkilerin gövde, yaprak ve tomurcuklarından topladığı maddeleri başlarında bulunan salgı bezleriyle karıştırıp enzimleri salgılayarak elde ettikleri bir bileşiktir. Propolisin daha önce yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda antibakteriyel, antifungal, antioksidan gibi etkilerinin olduğu ortaya konulmuştur. Projemiz, 16. TÜBİTAK Ortaokul Araştırma Projeleri Yarışması'nın Türkiye finallerinde sergilenmişti. Daha sonrasında Bilim Misyonu Çağrısı kapsamında başvurumuzu yaptık. Propolisin mikro yer çekimi ortamındaki, uzaydaki bakteriler üzerinde bir etkisi var mı? Aslında amacımız bunu tespit etmekti. Amaçlarımızdan birisi de Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki bakteri profilini ortaya koymaktı."
- "Projemiz şubat ayında sonuçlandı"
Proje kabul edildikten sonra astronot Alper Gezeravcı tarafından Uluslararası Uzay İstasyonu'nda deneyin yapıldığını anımsatan Geçer, şu bilgileri verdi:
"Deney düzeneğimizde kontrol ve deney gruplarımız vardı. Aynı zamanda antibiyotiği de yine kontrol grubu olarak kullandık. Bu çalışmayla propolisin dünyada yaptığımız çalışmaya benzer sonuçlar ortaya koyduğunu gördük. Gram bakteriler üzerinde propolisin antibiyotikten çok daha güçlü bir etki ortaya koyduğu, bazı bakterilerin üzerinde de antibiyotik kadar güçlü etkilerinin olduğu sonucuna ulaştık. Projemiz şubat ayında sonuçlandı. Bu sonuçları rapor haline getirip Türkiye Uzay Ajansına sunduk. Bu çalışmanın tüm detay sonucu bilimsel olarak TÜBİTAK tarafından açıklanacaktır. Elbette çalışmamız burada sonlanmadı. Oradaki bakteriler yine laboratuvarda stoklandı ve üzerinde çeşitli çalışmalar yapacağız."
- "Öğrencilerim bilimsel düşünme becerileri gelişti"
Amaçlarından birinin de Uluslararası Uzay İstasyonu'ndaki bakteri profilini ortaya koymak olduğunu anlatan Geçer, bu sayede istasyondaki astronotların yaşayabilecekleri birtakım sağlık problemleri karşısında, bakterileri tanıdıkları için buna yönelik tedavi yöntemlerinin bulunmasının daha kolay olacağını düşündüklerini ifade etti.
Projenin tıp alanına da katkılarının olacağını vurgulayan Geçer, şunları kaydetti:
"Hastalık yapan bakteriler söz konusu ve bu bakterileri tanımadığımız için onlara yönelik tedavi biçiminin ortaya konulması bu sonuçlarla daha kolay olacaktır. Projenin uzayda gerçekleştirilmiş olması bizim açımızdan gurur verici bir şey. Böyle bilimsel bir deneyimin içerisinde yer alan öğrencilerimin bilimsel düşünme becerileri gelişti, öz güven kazandılar. Aynı şekilde hep kitaplardan okudukları, o uzayda yapılan çalışmalardan birinin içinde yer aldılar ve onlar açısından bu bilgiler de aslında somutlaşmış oldu. Ben en çok öğrencilerim açısından mutlu oldum."
