Merhaba değerli okuyucular,
Sağlık alanındaki yasal düzenlemeler yalnızca hizmet sunumunu değil, aynı zamanda hekimlerin mesleki özgürlüğünü, hasta haklarını ve sistemin sürdürülebilirliğini de doğrudan etkiliyor. Bu nedenle, 06.10.2022 tarihli Özel Hastaneler Yönetmeliği ile başlayan ve günümüze dek süren "muayenehane hekimlerinin özel hastanede hasta tedavisine" ilişkin tartışma, yalnızca idari değil, aynı zamanda anayasal haklarla da kesişen çok katmanlı bir mesele halini aldı.
Bugün sizlere, Danıştay 10. Dairesi tarafından 26.12.2024 tarihinde verilen ve serbest çalışan hekimler açısından emsal nitelik taşıyan önemli bir kararı aktaracağım.
Sürecin Başlangıcı ve Değişen Yönetmelikler
2022 yılının Ekim ayında yürürlüğe giren düzenleme, serbest çalışan hekimlerin özel hastanelerde hasta tedavi edebilmelerini önemli ölçüde kısıtlayan hükümler getirmişti. Bunlar arasında, yalnızca boş kadro olması halinde sözleşme yapılabilmesi, branş başına oran sınırlamaları (%15 ve üçte bir), yıllık sözleşme zorunluluğu ve il dışı hastaneler için özel izin alınması gibi uygulamalar yer alıyordu.
Bu kısıtlamalar, pek çok hekimi mağdur etmiş ve yurt genelinde bizler de dahil olmak üzere yüzlerce dava açılmasına neden olmuştu. Ardından gelen 07.01.2023 ve 30.01.2025 tarihli yeni yönetmelikler ise, her ne kadar metinsel farklılıklar içerse de içerik itibariyle benzer sınırlamaları korudu.
Danıştay, Sınırlamaları Hukuka Aykırı buldu.
Danıştay 10. Dairesi, serbest hekimlerin özel hastanelerde hasta tedavi etmesini sınırlayan bu hükümlerin "sebep unsuru" yönünden hukuka aykırı olduğuna karar verdi. Bu ne demek?
İdarenin, kamu gücünü kullanarak getirdiği sınırlamaların bilimsel ve istatistiksel verilere dayanması gerekir. Oysa Mahkeme, Sağlık Bakanlığı’nın %15 oran sınırı, sözleşme yükümlülüğü gibi kısıtlamaları destekleyecek somut bir gerekçe sunmadığını tespit etti. Ara karar ile istenen kadro kullanım verileri, ameliyathane kapasitesi ve sözleşme dışı çalışan hekim sayısı gibi somut bilgilere Bakanlık tarafından yeterli yanıt verilmemişti.
Danıştay’ın şu tespiti bu açıdan oldukça çarpıcı:
“Takdir yetkisi, kamu yararı ve hizmet gerekleriyle sınırlı olup, keyfi olarak kullanılamaz. İdare tarafından getirilen sınırlamaların bilimsel gerekçeye dayanmadığı anlaşılmaktadır.”
Hekimlik Serbestliği ve Sağlıkta Planlama Dengesi
Danıştay, her ne kadar bazı düzenlemeleri iptal etse de, sağlık hizmetinin niteliğini korumaya yönelik bazı hükümleri hukuka uygun bulmuştur. Özellikle, hastanın bilgilendirilmiş rıza sürecinden geçirilmesi, tedavinin SGK’ya fatura edilmemesi şartı, hekim ve hastanenin müşterek sorumluluğu gibi hükümler korunmuştur.
Bu da gösteriyor ki yargı, bir yandan sağlık hizmetlerinin planlanmasını ve denetlenmesini gerekli görürken, diğer yandan serbest meslek hakkı gibi anayasal bir hakkın da ölçüsüzce kısıtlanmasına izin vermemektedir.
Neden Önemli? Çünkü Emsal Niteliğinde
Danıştay’ın verdiği bu karar, sadece geçmiş yönetmeliği değil, halen yürürlükte olan 30.01.2025 tarihli Özel Hastaneler Yönetmeliği'ni de doğrudan ilgilendiriyor. Çünkü güncel yönetmelikte yer alan sınırlamalar da öz itibariyle iptal edilen düzenlemelerle aynı mantıkla oluşturulmuş durumda.
Bu nedenle bu karar, yalnızca geride kalmış bir hukuki tartışma değil, aynı zamanda sürmekte olan davalar ve ileride yapılacak düzenlemeler açısından da yol gösterici bir emsal teşkil etmektedir.
Son Söz
Sağlık hizmetleri yalnızca bir kamu politikası değil, aynı zamanda bireylerin yaşam hakkı ve hekimlerin mesleki bağımsızlığıyla doğrudan bağlantılıdır. Bu bağlamda Danıştay’ın kararı, kamu gücünün ancak bilimsel ve ölçülü şekilde kullanılabileceğini net biçimde ortaya koymuş, sağlık sisteminin geleceği açısından önemli bir denge uyarısı vermiştir.
Yeni düzenlemelerin de bu dengeyi gözetmesi ve hekimlik mesleğini bürokratik kıskaca almadan yürütülebilir hale getirmesi dileğiyle…
Sağlıkla kalın.
Saygılarımla,
Av. Türkan Demir/Av. Semanur Dicle Bıçakçı
05424582772
Mail: [email protected] & [email protected]
Web: www.burgachukuk.com
Sağlık Aktüel - www.saglikaktuel.com
YASAL UYARI: Yayınlanan köşe yazısı/haberin tüm hakları Sağlık Aktüel’e (www.saglikaktuel.com) aittir. İzin alınmadan aktif bağlantı kurulsa bile içerik kullanılamaz. Yapılan alıntılar için 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanununun 36. maddesi uyarınca yasal işlem uygulanacaktır.
