Son dönemde özel hastaneciliğin öne çıkması ile birlikte alt sektörler de büyümeye başladı. Hazır yemekten tekstile, tıbbi cihazdan mobilyaya kadar hastanelere hizmet götüren sektörler son 10 yılın en parlak dönemini geçiriyor. Türkiye'de sadece 2007 yılı içinde 50'ye yakın hastane açıldı. 2008'de ise 100 yeni hastanenin daha açılması bekleniyor. 25 milyon dolarla 70 milyon dolara kadar çıkan yatırım yapılan bu hastanelerin hastalara en konforlu ve en kaliteli hizmeti verme yarışı hazır yemek, tekstil, tıbbi cihaz ve mobilya sektörüne altın çağını yaşatıyor. Hastanelere ürün tedarik eden pek çok firma son 10 yılın en verimli dönemini yaşadığını dile getiriyor.
Doktor önlüğünden hasta gömleklerine kadar hastanelerin kıyafetlerini temin eden medikal tekstil sektörü geçen yıla göre yüzde 50 oranında büyüdü. Üreticiler artık siparişleri yetiştirememekten yakınıyor. Diğer yandan toplu yemek sektörü büyüme stratejisini hastaneler üzerine kuruyor. Son bir yılda müşterileri arasında hastanelerin öne çıktığını belirten sektör temsilcileri giderek uzmanlaşıyor. Ayrıca hastanelerin temizlik ve çamaşır hizmetlerini sağlayan şirketlerin sayısı giderek artarken ekipman üreticileri sağlık sektörüne özel ürün gamlarını genişletiyor.
Yan sektörler iş kapma yarışında
Sağlık sektöründe değişen politikalarla özel hastaneciliğin öne çıkması, Türkiye'nin sağlık turizminde artan iddiası hastane yatırımlarını tetikledi. Medical Park 30, Universal Group 36 yeni hastane açmak için düğmeye basarken 2009'a kadar Acıbadem Grubu 7, Medicana Grubu 5, Dünya Göz Hastaneleri de 5 şube daha açacak.
Yeni yatırımlarda ise artık klasik hastane anlayışı yerine yeni konsept belirleniyor ve otelcilik hizmetleri öne çıkıyor. Hastaneler artık sadece hastalara en iyi teşhis ve tedaviyi sunmayı değil tıpkı oteller gibi dekorasyondan duvarların rengine, yemeklerin lezzetinden personelin şıklığına kadar kadar her türlü detayla ilgileniyor.
Yapım halindeki Ankara Medicana Hastanesi'nin Genel Müdürü Oğuz Engiz hastaneciliğin artık pek çok alt sektörü de beslediğini söylerken "Her gün kapımıza bir ilaçlama, toplu yemek ya da temizlik şirketi geliyor. Artık sağlık sektörü tek başına hastanelerden ibaret değil" diyor.
Medikal tekstilciler siparişlere yetişemiyor
Sağlık sektörünün içinde bulunduğu büyümeden dolayı yüzü en çok gülen sektörlerin başında medikal tekstil geliyor. Hastane sayısı arttıkça çalışan personelin de üniforma ihtiyacı büyüyor. Hastanelerin artan talebine hazırlıksız yakalanan medikal tekstilciler siparişlere yetişemez oldu. İstanbul'da faaliyet gösteren Monotıp Genel Müdürü Şevket Ören, artan hastanelerle beraber yoğun bir iş temposu içine girdiklerini söylüyor. Artan talep nedeniyle medikal tekstil alanında faaliyet gösteren firmaların da sayısının giderek arttığını belirten Ören, şöyle devam ediyor: "Artan şirket sayısına rağmen yine de siparişlere yetişemiyoruz. Şu anda bu alanda herkes iş yapabiliyor. 2000'li yılların başında ayda 2 bin-2500 adet hasta önlüğü ve personel kıyafeti üretimi söz konusuyken, şu anda bu rakam 20 bin adedin üzerine çıktı."
Daha çok İç Anadolu, Akdeniz, Karadeniz ve Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki yatırımlara cevap veren Ankaralı Tıpmod'un sahibi Necmi Çakmak da sektörde geçen yıla göre yüzde 50 büyüme olduğunu söylüyor. "10 yıldır bu işin içindeyim işler hiç bu seneki gibi olmadı. Stoklarımızı önceki yıllara göre hazırladık hatta yüzde 20 artırdık ama talep bunun da üstüne çıktı. Siparişleri yetiştiremez olduk" diyen Çakmak, geçen yıllarda ayda 1500 terlik sattıklarını ancak bu yıl 3 binin yetmediğini söylüyor.
Catering şirketlerinin en büyük müşterileri
Hasta, refakatçi ya da personel yemeklerinde yaşanacak herhangi bir sorun rekabet ortamında bütün hastanelerin kaçındığı bir risk. Bu yüzden de hastaneler artık yemekleri kendileri hazırlamak yerine işin uzmanına teslim ediyor. İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Antalya ve Aksaray'daki 18 hastaneye toplu yemek hizmeti veren Sofra, gelecek planlarını sağlık sektörü üzerine kuruyor. Son bir yılda 6 özel hastaneyle daha anlaşan Sofra Genel Müdür Yardımcısı Sibel Gökbulut, "Türkiye'nin dört bir yanında zincir hastaneler kuruyor. Houston Methodist ve Cleaveland Clinic başta olmak üzere pek çok yabancı yatırımcı da Türkiye’ye gelmeye hazırlanıyor. Türkiye Ortadoğu, Kafkaslar, Balkanlar ve hatta Avrupa’nın sağlık merkezi olmaya soyunuyor. Tüm bu gelişmeler yemek alanında talebe de büyük ivme kazandırdı" diyerek toplu yemek sektöründeki yükselişe dikkat çekiyor.
Eskiden mutfak kurdurulurdu şimdi talep çamaşırhaneye
Hasta yatağındaki çarşafların temizliği, önlüklerin beyazlığı hastanelerin üzerine titrediği konular arasında. Bunun için bünyelerine dev çamaşırhaneler kuran hastaneler üretici ve ithalatçı firmaların da yüzünü güldürüyor. Türkiye'deki pek çok büyük hastanenin mutfak ve çamaşırhane ekipmanını sağlayan Bursa'daki İnoksan firması da talepteki artışı yakından hissedenlerden. Firma yetkililerinin yaptığı açıklamalara göre eski yıllara göre çamaşırhane talebinde gözle görülür bir artış var. Eskiden mutfak ekipmanı satarken artık ağırlıklı olarak çamaşırhane siparişiyle karşılaştıklarını belirten yetkililer, hastanelerin giderek ithal ürünlere yöneldiğine de işaret ediyorlar. Belçika markası İpso'nun tek distribütörü olan İnoksan sağlık sektöründeki yükselişe paralel olarak 2005 yılında bünyesine bir de medikal ürün gruplarını ekledi. Medisel adlı şirket ile sedye, ilaç dolabı, dezenfeksiyon aletleri gibi hastane gereçleri de üretip satmaya başlayan şirket, özellikle ameliyathane demirbaşlarında talep artışı olduğunu açıklıyor.
Cerrahi aletler ve tıbbi cihazlarda ithalat artıyor
Artan talep cerrahi aletlerde ve tıbbi cihazlarda ise ithalatı yükselişe geçirdi. Türkiye yılda 2 ila 5 milyar dolarlık tıbbi cihaz ithalatı yapıyor. Bu rakam pazarın yüzde 90'ına denk geliyor. Makine Mühendisleri Odası (MMO) Samsun Şube Başkanı Kadir Gürkan artan hastane yatırımlarıyla ve ihtiyaçların çeşitlenmesiyle ithalatın yaklaşık yüzde 20 artacağını söylüyor. Gürkan, Hindistan, Pakistan ve Çin'den büyük oranda ithalat yapıldığına dikkat çekiyor.
Önümüzdeki dönemde bu sektörde yerli üreticilerin de daha çok söz sahibi olacağını belirten Gürkan, "Sektörde faaliyet gösteren 100 firmanın 30'u Samsun'da kümelenmiş durumda. Kalite standartlarını yükselten ve ihracatta rekora koşan Samsunlu cerrahi el aletleri üreticileri önemli çalışmalara imza atıyor" diyor.
Tüm Medikal Dernekler Federasyonu (TÜMDEF) Genel Başkanı Mehmet Ali Özkan ise son dönemde özellikle laboratuvar cihazları, radyoloji ürünleri, hastane mobilyaları, yoğun bakım sistemleri, ameliyat için gerekli cihaz ve malzemeler, tetkik ve tedavi sistemlerine olan talebin arttığını belirtiyor.
Medicana, Medical Park, Acıbadem ve Dünya Göz gibi sektörün yatırımcı gruplarına tıbbi cihaz sağlayan Delta Trade Company Genel Müdürü Hasan Şahin de taleplerde artış olduğunu belirtiyor. Cihaz alımları için yurtdışından uzun vadeli banka proje finansmanlarını da sağlayan Şahin, "Mevcut kurulmuş ve çalışmakta olan hastanelerin genişleme projelerinde ağırlıkla yeni doğan ve yoğun bakım cihazlarında talep arttı" diyor.
Hastaneler arası cihaz transfer ediliyor
Hastaneler, ithalatın yanı sıra tıbbi cihaz transfer uygulamaları ile de ihtiyaçlarını karşılamaya yöneldi. Bu nedenle de her gün sektöre yeni bir hastane eklenmesine rağmen hastanelerin bu alanda yaptıkları yıllık yatırım oranları değişmiyor. Son olarak 4 milyon 500 bin dolara radyoloji bölümünü yenileyen Alman Hastanesi bu eğilimin kanıtı. Yaklaşık 2 yılda bir teknolojik altyapısını yenileyen hastane grup olmanın avantajıyla son model cihazları büyük hastanede tutarak elindekileri diğer hastanelere gönderiyor. Bunun dışında 3.5 milyon euroluk CyberKnife aletine bu sene 2.5 milyon dolar daha yatırım yapan Anadolu Sağlık Merkezi gibi grup olmayan büyük hastaneler de ellerindeki cihazlara ek yatırım yapmayı tercih ediyor.
Siemens Tıp Çözümleri Direktörü ve Tıbbi Görüntüleme Teşhis ve Tedavi Teknolojileri Derneği Başkanı Ufuk Eren 2007'yi geçen yılki ciroyla kapatacaklarını belirtiyor. Tıbbi görüntüleme cihazları pazarının geçen yıl 220 milyon euro civarında olduğunu belirten Eren, "Geçen yıl 1 Temmuz'da yayımlanan ayaktan tedavi genelgesi pazarı zaten küçülttü. Bu sene de pazarın büyüklüğü 2006 kadar olacak. En iyi ihtimalle yüzde 5-10 arası bir büyüme olabilir" diyor. Bundan sonra sektörde radikal büyümelerin olmayacağını savunan Eren, Genel Sağlık Sigortası'nın şekillenmesiyle beraber sektöre hareket gelebileceğini belirtiyor. Eren'e göre 2008 bu açıdan kritik bir yıl. "2008'den sonra 3 yıl daha büyüme olacak. Pazar henüz doyuma yaklaşmadı. 5 yıl sonra da pazar doymaya başlar. Sektördeki yükselme sabitlenecek" diyen Eren, hastanelerin de bu yatırımları yaparken devletten bazı güvenceler beklediğini ifade ediyor.
Hastaneler hem konforları hem de cihazları ile yarışta
Sağlık sektöründeki yatırımlar sadece sayı olarak artmadı. Yatırımların niteliği de değişti. Son dönemin en büyük hastane yatırımına imza atan Universal Hospitals Group Çamlıca'daki hastanesine 60 milyon dolar harcadı. Versace imzalı hastane mobilyaları, jakuzili odaları, sessiz yer döşemesiyle 5 yıldızlı otelleri aratmayan hastane geleceğin sağlık yatırımlarına da işaret ediyor. Grup yeni hastanesine büyük bir bütçe ayırırken diğer şubelerinde de yatırıma devam ediyor. Hastanelerin otelcilik hizmetiyle rekabet ettiği sektördeki en önemli ikinci başlık tıbbi cihazlar. Hastaların genelde cihazın özelliklerine göre hastane seçtiğini belirten Alman Hastanesi Radyoloji Direktörü Mustafa Menteş, bu sebeple tüm radyoloji ünitesinin yenilendiğini anlatıyor. 4 milyon 500 bin doları bulan maliyetiyle yenilenen MR, bilgisayarlı tomografi ve mamografi cihazları Türkiye'de sadece Alman Hastanesi'nde bulunuyor. Grubun yeni açılacak 8 şubesi için toplu olarak cihaz alımı yapıldığını ifade eden Menteş, bu aletlerin benzerlerinin yalnızca Alman Hastaneleri'nde yer aldığını aktarıyor. Menteş, cihazları şöyle anlatıyor: "Şu anda elimizde bulunan bilgisayarlı tomografi cihazı eskileri radyasyon yayıyor ve Avrupa'da sadece 8 merkezde bulunuyor. Tüm Ortadoğu ve Balkanlar bölgesinde ise sadece bizde var. MR teknolojisi ise benzerlerinden daha kısa sürede daha yüksek kaliteli görüntü veriyor. Mamografi cihazımız ise Türkiye'de yapılan ilk alım". Yaklaşık 1 yaşındaki diğer cihazları başka şubelere gönderdiklerini belirten Menteş, "Grup olmanın avantajını kullanarak bu yatırımları yapabiliyoruz. Bu sayede teknolojide lider kalabiliyoruz" diyor.
Anadolu Sağlık Merkezi de otelleşiyor
Anadolu Sağlık Merkezi, toplam yatırım değeri 40 milyon dolar olan ve ilk üçünün yatırım onayı verilmiş beş yeni yatırım projesi ile büyümeye devam ediyor. Aralarında iki adet uydu klinik projesi de bulunan yeni yatırımların önümüzdeki iki yıl içinde tamamlanması planlanıyor. Kordon kanı bankasından, kemik iliği nakli merkezi ve kök hücre laboratuvarına kadar tüm yeni birimleri içeren bu yeni yatırıma refakatçiler ve yabancı hastalar için bir de otel eklenecek. Anadolu Vakfı’nın dev sağlık yatırımı olan Anadolu Sağlık Köyü'nün tamamlanmasıyla beraber yatırımın 200 milyon doları bulması bekleniyor. Grubun mevcut hastaneye olan yatırımları da devam ediyor. Avrupa'da 9, dünyada 55 merkezde bulunan ve 3.5 milyon euro değerindeki "siber bıçak" (Cyber Knife) teknolojisi yenilendi. Geçen ay Hacettepe Üniversite Hastanesi'nin de aldığı cihaza 2.5 milyon dolar daha yatırım yapılarak geliştirildi.
Referans
