Bunların kullanımı insanlık tarihi kadar eski olsa da yakın zamana kadar ‘bitkisel destek’ lafından bahsedilmiyordu. Şimdi bir de ‘modern aktar’ diyebileceğimiz yerlerde albenili ambalajlarda satılan çeşitli bitkisel ürün ve karışımlar var. Bunların satışları her geçen gün artıyor.
Popüler bitkisel desteklerin alınması acaba herkes için güvenli mi? Bunları basit birer beslenme desteği olarak görebilir miyiz? Çevremizdekilere tavsiye edebilir miyiz? Bitkisel olduklarından bu ürünlerin ilaç gibi bazı yan etkileri olmadığını söyleyebilir miyiz? Kuşkusuz bu sorulara evet cevabını vermek mümkün değil, zira bitkisel desteklerin sizin için uygun olup olmadığı, onların içindeki maddeye, sizin mevcut sağlık durumunuza ve tıbbi öykünüze bağlı. Başka bir deyişle her bitkisel destek, her zaman, herkes için uygun olmayabilir.
Prospektüs eksikliği
Bitkisel destekler de aynen eczanede reçeteyle satılan ilaçlar gibi içinde vücut fonksiyonlarını etkileyebilen aktif maddeler bulunan ürünler. Unutmayın ki, bir şey fayda ediyorsa, zarar da verebilir. Her ne kadar bu ürünlerin üzerindeki etiketlerde içindeki maddeler belirtilse de, ilaçlar gibi sıkı üretim-kalite kontrol sürecinden geçmedikleri için aktivitesi, uygun dozajı ve kullanım şekilleri, endikasyonları ilaçlar kadar kesin değildir. Seçim yaparken etiketleri genellikle yeterli olmaz, içlerindeyse normalde sizi yönlendirecek bir prospektüs veya bilgi notu bulunmaz.
Aşağıdaki durumlarda bitkisel desteklerden kaçının
* Reçeteli ya da reçetesiz ilaçlar kullanıyorsanız olası etkileşimlere karşı dikkatli olmalısınız. Bazı bitkiler aspirin veya tansiyon ilaçlarıyla tehlikeli etkileşimlere neden olabilir.
* Hastalığınız için kanıtlanmış bir tıbbi tedavi varsa buna öncelik tanıyın zira reçeteli ilaçların etkinliği ve güvenilirliliği klinik çalışmalarda doğrulanmıştır. Oysa belirli bir hastalığın tedavisi için bitkisel desteklerle ilgili bilimsel kanıtlar, reçeteli ilaçlarınki kadar kuvvetli değildir.
* Genel bir kural olarak hamile veya emziren bir kadınsanız doktorunuza sormadan reçeteli, reçetesiz ya da bitkisel hiçbir ilaç almayın. Sizin için güvenli olan ilaçlar belki de anne karnındaki bebek için zararlıdır.
* Ameliyat geçirecekseniz bazı bitkisel destekler rahatsız edici sonuçlar verebilir. Ameliyattan bir süre önce bunları kesmeniz gerekir. Bazıları anestezinin etkinliğini azaltabilir veya artırabilir ya da ameliyat sırasında kanamayla yüksek tansiyon gibi komplikasyonlara neden olabilir. Ameliyat olmanız gerektiğini öğrenir öğrenmez doktorunuza aldığınız bitkisel ilaçları mutlaka söyleyin.
Dr. Hasan İnsel
