SAĞLIK ANSİKLOPEDİSİ

AYAK SAĞLIĞI İÇİN ALTIN KURALLAR
Diyabet (şeker hastalığı) iyi tedavi edilmezse ayaklar dahil olmak üzere, birçok organ ve sistemde bozukluklara yol açabilir. Bu nedenle diyabetlilerde ayak sağlığı çok önemlidir. Genelde kadınlar şık ayakkabıları severler ama ayak sorunlarının tek sorumlusu şık ayakkabılar değil. Spor ayakkabılar da ayakları deforme edebilir. Doğru ayakkabı seçimi kadar ömür boyu bizi taşıyan ayaklarımızın bakımına da önem vermeniz gerekir. Ellerinize ve yüzünüze verdiğiniz özeni ayaklarınıza da gösterip belli dönemlerde profesyonel bakımları da hayatınıza katmalısınız. Şeker hastalarında ayak problemleri hastaneye yatışın en sık nedenlerindendir.

Diyabet Ayaklarımızı İki Yönde Etkileyebilir:

1. Sinirlerin hasar görmesi: Sıcak, soğuk ve ağrıyı hissetmeyebiliriz,

• Damar sertliğine bağlı ortaya çıkan dolaşım yetersizliği.
• Ayaklarda sinir harabiyetine bağlı (otonom nöropati) olarak gelişen deformiteler, ayakta şekil bozuklukları: Bu deformiteler ayak tabanlarımıza binen yükün dengeli dağılmasını önleyerek tüm yükün bir noktaya binmesine ve bu noktada da yaralar oluşmasına yol açabilir.Ayaklarımızın basınca maruz kalan yerlerinde vücudun kendini korumak için oluşturduğu sertleşmeler/kalınlaşmalar (nasırlar) oluşur. Bu bölgeler yara açılmaya daha elverişlidir.
• Ayaklarda sinir harabiyetine (otonom nöropati) bağlı olarak terleme azalır veya kaybolur, bu durum ayak derisinin kurumasına ve kolay çatlamasına yol açar. Oluşan çatlaklar ayak yaraları için uygun zemin hazırlar.
• Ayaklarımızı korumayan, sıkan ve ayak şeklimize uygun olmayan ayakkabılar.


2. Kan damarlarının hasar görmesi: Azalan kan akımı nedeniyle ayak ülserleri ve yaralarının geç iyileşmesine neden olur.


Genellikle birinci neden ağır basar, yayılan kan akımının azalması da olaya katkıda bulunur.

DİYABETTE AYAK PROBLEMLERİNİN OLUŞUMUNU NELER KOLAYLAŞTIRIR?

• Şeker hastalığının kontrolsüz olmasına bağlı olarak sinirlerin harap olması, bunun sonucunda ayaklarımızı korumamıza yardımcı olan ağrı hissimizin kaybolması ve ayakta basınca maruz kalan noktaların değişmesi: Basınca maruz kalan bu noktalar kolaylıkla yara açılabilecek bölgelerdir. Ayağımıza batan cisimler canımızı yakmaz, ayakkabı ayağımızı sıkıp yara oluşturduğu halde hiçbir şey hissetmeyebiliriz.

Ayrıca, ayaklarımızda sık görülen bir problem olarak karşımıza çıkan tırnak batmaları ve ayak mantarları da ayaklarda ciddi infeksiyonların oluşumu için zemin hazırlayabilir.
• Ayak tırnakları ve deride mantar oluşumu diyabetik hastalarda çok yüksek oranda görülür. Çünkü mantara neden olan enfeksiyon ajanı diyabetik hastaların cildini çok sever.




• Tırnaklarda kalınlaşma
• Tırnaklarda sarı veya mor renk olması,
• Tırnakların ayrışması, çatlaması,
• Tırnak batması mantar enfeksiyonunu düşündürür.




Ayak derisi ve parmak aralarında çatlama, kalınlaşma, soyulma, su toplaması belirtileri görülür. Yukarıdaki belirtiler varsa mutlaka hekiminize ya da diyabet hemşirenize gösteriniz. Ayak muayenenizde parmak araları kontrolü çok önemlidir.

AYAK PROBLEMLERİNDEN KORUNMAK İÇİN NE YAPILMALI?

• Ayaklarınızı her gün kontrol ediniz. Göremediğiniz yerler için ayna kullanabilirsiniz ya da bir yakınınızın yardımını isteyebilirsiniz.
• Ayaklarınızı her akşam ılık su ile yıkayınız, sonrasında parmak aralarınızı da içine alacak şekilde tek kullanımlık kalın kağıt havlu ile iyice kurulayınız. Islak bırakmanız parmak aralarınızda mantar oluşmasına yol açabilir.
• Ayaklarınızı yıkayıp kuruladıktan sonra ayaklarınıza nemlendirici krem sürünüz (su bazlı nemlendirici krem). Ayak parmak aralarınıza krem sürmeyiniz.
• Ayak tırnaklarınızı düz olarak ve etinizden önde kalacak şekilde kesiniz. Özellikle tırnak köşeleri derin kesilmemelidir.
• Nasırlar için bir doktora başvurunuz. Kesinlikle nasır yakısı sürmeyin ve kesici aletlerle temizlemeye çalışmayınız. Tıbbi olmayan kişilere bu işlemleri yaptırmayınız.
• Çoraplarınızın lastikleri giyildiğinde iz yapmayacak sıkılıkta ve dikişsiz olmalıdır. Ayağınızı terletmeyen pamuklu çorapları tercih ediniz. Sentetik çorapları kullanmayınız.
• Çoraplarınızı her gün değiştiriniz.
• Ayakkabınızın içini her seferinde giymeden önce kontrol ediniz. İçine ayağınıza zarar verebilecek yabancı cisimler girmiş olabilir.

Yeni ayakkabılarınızı ayak şeklinizi alana kadar çok kısa sürelerle giyiniz. Ayakkabılarınızı çorapsız şekilde giyinmeyiniz. Bağcıklı ayakkabıları tercih ediniz.
• Yüksek topuklu, ucu açık ve dar ayakkabıları giymeyiniz.
• Kesinlikle çıplak ayakla dolaşmayınız.
• Ayağınızda en küçük bir yara oluştuğunda bile doktorunuza ya da diyabet eğitimcinize başvurunuz.
• Günlük bakımınızda muayene, ılık su ve uygun sabun ile yıkama, kurulama, masaj ve törpü önemli noktalardır.
• Ayak bakımında kullandığınız malzemeler size ait olmalıdır.
• Ayaklarınızı ısıtmak için hiçbir zaman ütü, tuğla, sıcak su şişesi veya termofor kullanmayınız. Kalorifere dayamayınız veya sobaya çok yakın tutmayınız.
• Çok sıcak su ile duş almayınız.
• Damarlarımızın harabiyetini hızlandırıcı en büyük faktör olan sigarayı mutlaka bırakmalısınız!




• Deride renk değişiklikleri (örneğin kızarıklık),
• Ayaklarınızın birinde bölgesel ısı artışı,
• Ayakta ve bilekte şişlik,
• Bacaklarda ağrı (dinlenme veya hareket sırasında),
• İyileşmesi geciken yara,
• Ayak tırnaklarında kalınlaşma, renk değişiklikleri ve batma,
• Ayakta his azalması veya kaybı,
• Nasır oluşumu,
• Deride çatlaklar,soyulma ve su kabarcıkları oluşumu,
• Ayakta şekil değişiklikleri,
• Ayak parmak aralarında sulantı-beyazlaşma-yarılma gibi deri değişiklikleri,
• Parmak araları ve tabanlarda kaşıntı oluştuğunu gördüğünüzde mutlaka doktorunuza danışınız!


UNUTMAYINIZ; umursamadığımız en küçük bir yara, organ kaybına bile neden olabilir.

AYAK JİMNASTİĞİ

Ayaklarınızın sağlığı için, yorgun bir günün ardından ve uzun yürüyüşlerden sonra ayaklarınızı dinlendirmek için birkaç dakikalık jimnastik yeter. Aşağıdaki hareketlerin her birini 10’ ar kez tekrarlayınız.

• İki ayağınızın parmak uçlarını içe doğru kıvırarak yere basınız ve tekrar yukarı kaldırınız.

• Topuğunuzu yere basarak ayak parmaklarınızı havaya daha sonra parmaklarınıza basarak topuğunuzu kaldırınız ve tekrarlayınız.

•Topuğunuzu yere basarak ayak parmaklarınızı havaya kaldırınız, ayaklarınızı kemiğiniz üzerinde dışa doğru döndürünüz.

• Parmaklarınıza basarak topuğunuzu kaldırınız. Önce dışa, sonra yere ve orta noktaya olmak üzere döndürünüz.

• Bacağınızı uzatarak yukarı doğru kaldırınız. Ayak ucunuzu kendinize doğru çekiniz.

• Bir önceki egzersizi iki ayağınız birlikte olacak şekilde yapınız.

• Her iki bacağınızı aynı anda kendinize ve geriye doğru çekip bırakınız.

• Bacağınız uzatılmış durumdayken daireler çiziniz.

• Bir gazete parçasını sert bir top haline getiriniz, daha sonra tekrar düzleştirip yırtınız.
HANGİ DURUMLARDA DOKTORA BAŞVURMALISINIZ? DERİDE MANTAR ENFEKSİYONUNUN BELİRTİLERİ NELERDİR? TIRNAKLARDA MANTAR ENFEKSİYONUNUN BELİRTİLERİ NELERDİR?